1. Xét nghiệm khí máu động mạch cho biết điều gì?

Xét nghiệm khí máu động mạch là xét nghiệm quan trọng và có thể cho biết những chỉ số rất cần thiết trong chẩn đoán và điều trị bệnh, bao gồm: 

- Nồng độ pH máu.

- Nồng độ bicarbonat trong huyết tương HCO3-.

- Áp suất khí carbonic trong máu động mạch PaCO2.

- Độ bão hòa oxy trong máu động mạch SaO2. 

- Áp suất riêng phần của oxy hòa tan trong máu động mạch PaO­2.

Thông qua kết quả xét nghiệm khí máu động mạch, bác sĩ sẽ hiểu rõ hơn về tình trạng oxy hóa, tình trạng thông khí và cân bằng kiềm toan của người bệnh. Người bệnh đang cần thở máy cũng sẽ được chỉ định thực hiện loại xét nghiệm này để được điều chỉnh thông số thở máy phù hợp.

Người bệnh cần xét nghiệm khí máu động mạch trong nhiều trường hợp

Ngoài ra, một số bệnh nhân khác cũng cần thực hiện xét nghiệm này, chẳng hạn như người có biểu hiện suy tim, nôn mửa, người bị suy hô hấp, người chuẩn bị được phẫu thuật, người mắc bệnh chuyển hóa, người chấn thương vùng đầu cổ, bệnh nhân bị hôn mê trong suốt thời gian dài,...

2. Cách lấy mẫu máu xét nghiệm 

Để thực hiện xét nghiệm này, bác sĩ cần lấy mẫu máu động mạch, bao gồm một số vị trí như động mạch quay ở cổ tay, động mạch cánh tay hoặc động mạch bẹn. 

Trong số những vị trí lấy mẫu xét nghiệm nêu trên, động mạch quay được đánh giá là vị trí khó lấy máu nhất vì đường kính động mạch quay nhỏ. Tuy nhiên, đây lại là vị trí lấy máu an toàn nhất. Trong khi đó, động mạch bẹn có đường kính to và là vị trí lấy mẫu máu dễ dàng nhất. 

Thông thường, bác sĩ sẽ lấy mẫu máu ở động mạch quay trước vì vị trí này đảm bảo an toàn hơn so với các vị trí còn lại. Nếu không thể lấy máu tại vị trí này, bác sĩ mới chỉ định chuyển sang những vị trí khác. 

Khi đưa mũi tiêm vào lòng động mạch để thực hiện lấy mẫu máu xét nghiệm, người bệnh có thể phải đối mặt với nguy cơ hình thành huyết khối và tắc mạch. Biến chứng này được cho là rất nguy hiểm. 

Bàn tay của mỗi người sẽ có động mạch quay và động mạch trụ. Hai động mạch này đều có nhiệm vụ cấp máu. Trường hợp hình thành huyết khối ở động mạch quay thì động mạch trụ vẫn có thể cấp máu. Do đó, loại bỏ được nguy cơ hoại tử bàn tay. 

Trước khi lấy máu tại vị trí động mạch quay, các bác sĩ cần kiểm động mạch trụ để đánh giá về khả năng cung cấp máy của động mạch này nếu xảy ra huyết khối ở động mạch quay. Trong đó, biện pháp thường được bác sĩ áp dụng để đánh giá động mạch trụ là nghiệm pháp Allen. Dưới đây là những bước thực hiện nghiệm pháp này: 

- Người bệnh đưa tay lên cao và nắm chặt bàn tay lại, giữ trong 30 giây. 

- Để ngăn cản dòng máu chảy, bác sĩ sẽ ấn vào động mạch quay và động mạch trụ. 

- Sau đó, người bệnh mở lòng bàn tay. Bác sĩ vẫn tiếp tục ấn vào động mạch quay và động mạch trụ. Lúc này, lòng bàn tay bệnh có màu trắng bệch.

- Sau đó, bác sĩ bỏ ngón tay đang ấn vào động mạch trụ. Trong vòng 5 đến 10 giây sau đó: 

+ Nếu màu sắc lòng bàn tay của người bệnh nhanh chóng hồng hào trở lại có nghĩa là động mạch trụ không có bất thường, đảm bảo cung cấp máu đến lòng bàn tay. 

+ Trường hợp lòng bàn tay cần nhiều thời gian mới hồng hào trở lại thì rất có thể động mạch trụ đang có vấn đề, có thể do hẹp hay tắc nghẽn động mạch. 

Nghiệm pháp Allen là cách giúp bác sĩ nhận định về chức năng của động mạch trụ

Sau khi thực hiện nghiệm pháp Allen, bác sĩ sẽ có những đánh giá và chỉ định cụ thể cho người bệnh. Bệnh nhân nên tuyệt đối tuân thủ theo những chỉ định của bác sĩ. 

3. Cách đọc khí máu động mạch

Không phải ai cũng hiểu rõ các chỉ số kết quả cơ bản của xét nghiệm khí máu động mạch. Dưới đây là gợi ý về cách đọc khí máu động mạch: 

- Chỉ số pH máu bình thường khi nằm trong khoảng 7.35-7.45.

- Chỉ số PaCO2 bình thường khi nằm trong khoảng từ 35 đến 45 mmHg. 

- Chỉ số HCO3-bình thường khi nằm trong khoảng từ 22 đến 26 mEq/l.

- Chỉ số SaO­2 bình thường khi nằm trong khoảng từ 95 đến 100%.

- Chỉ số PaO2 bình thường khi nằm trong khoảng từ đạt từ 80 đến 100 mmH. 

kết quả xét nghiệm khí máu không nằm trong giá trị tiêu chuẩn nêu trên được đánh giá là bất thường, có thể do người bệnh bị toan/ kiềm hô hấp hoặc toan/ kiềm chuyển hoá. 

4. Lưu ý

Ngoài vấn đề cách đọc khí máu động mạch, người bệnh cũng cần lưu ý một số vấn đề sau để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác và hạn chế nguy cơ biến chứng: 

- Bệnh nhân cần thông báo với bác sĩ về những loại thuốc đang sử dụng, để được tư vấn cụ thể trước khi làm xét nghiệm, nhằm hạn chế nguy cơ sai lệch kết quả xét nghiệm. 

- Nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu còn bất cứ những thắc mắc nào liên quan đến kết quả xét nghiệm. 

- Nếu thấy có biểu hiện bất thường, bệnh nhân cần nhanh chóng thông báo đến bác sĩ để được xử trí kịp thời. 

- Không nên mang vác nặng sau khi được lấy mẫu xét nghiệm. 

Người bệnh nên lựa chọn xét nghiệm ở cơ sở y tế uy tín 

Mong rằng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về xét nghiệm khí máu động mạch và cách đọc khí máu động mạch. Người bệnh nên lựa chọn xét nghiệm tại những cơ sở y tế đáng tin cậy để được đảm bảo an toàn khi thực hiện xét nghiệm và nhận được kết quả xét xác. 

Nếu còn thắc mắc hoặc có mong muốn đặt lịch xét nghiệm tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, quý khách hàng vui lòng gọi đến tổng đài 1900 56 56 56, nhân viên tổng đài của MEDLATEC sẽ tư vấn cụ thể và chi tiết hơn cho bạn.