1. Như thế nào là hội chứng Cytokine?

Cytokine là dạng hoạt chất protein tương đối giống với hormone do tế bào miễn dịch tạo ra, có nhiệm vụ quan trọng đối với việc kích hoạt hoạt động của tế bào miễn dịch trong cơ thể. Khi tác nhân lạ xâm nhập vào, hệ miễn dịch sẽ nhận ra và phản kháng lại sự tấn công ấy.

Hội chứng bão Cytokine ở bệnh nhân Covid là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong

Trong quá trình đó, cơ thể sẽ tăng tiết các chất Cytokine khác nhau để kêu gọi các tế bào miễn dịch khác nhau đến hậu thuẫn tại vùng bị nhiễm trùng nhằm tập trung sức mạnh để tiêu diệt tác nhân gây bệnh. Với người khỏe mạnh, việc tiết ra Cytokine sẽ làm ức chế virus và giúp khỏi bệnh sau khoảng 7 - 10 ngày. Ngược lại, với một số người, đặc biệt là người trẻ, nếu có quá nhiều Cytokine được tiết ra thì phủ tạng sẽ bị suy kiệt và tử vong - đây chính là hội chứng bão Cytokine.

2. Hội chứng bão Cytokine ở bệnh nhân covid-19 - tên sát thủ giết người

2.1. Nhận diện triệu chứng của cơn bão Cytokine ở bệnh nhân Covid

- Triệu chứng ban đầu

Hội chứng bão Cytokine ở bệnh nhân Covid-19 giai đoạn đầu triệu chứng tương đối nhẹ và hơi giống với bệnh cúm, gồm: phát ban, đau đầu, mệt mỏi, sốt, đau cơ và xương khớp.

- Triệu chứng giai đoạn nặng

Khi đã chuyển sang giai đoạn nặng thì Cytokine sẽ khiến người bệnh bị ho và thở nhanh sau đó biến chứng suy hô hấp cấp. Lúc này người bệnh sẽ bị thiếu oxy máu, chụp X-quang thấy phổi mờ đục, cần phải dùng máy thở mới bảo vệ được tính mạng. Ngoài ra, bệnh nhân còn bị sốt cao, huyết áp hạ, nồng độ triglycerid và ferritin trong máu tăng lên rất cao.

Chính vì các triệu chứng ban đầu của Cytokine tương đối giống cúm nên nhiều người lầm tưởng, chủ quan, tạo cơ hội cho các biến chứng nguy hiểm ập đến nhanh chóng và mất kiểm soát. Khi đã bị suy hô hấp cấp, suy đa hệ thống, viêm toàn thân và nhiễm độc thần kinh thì Cytokine không khác gì một tên sát thủ với lưỡi hái tử thần luôn sẵn sàng cướp đi tính mạng của người bệnh bất cứ lúc nào.

2.2. Tính chất nguy hiểm của hội chứng bão Cytokine ở bệnh nhân Covid-19

Đối với người bị Covid-19 khi xâm nhập vào tế bào, virus sẽ tự động nhân bản nhanh chóng và kích hoạt tế bào miễn dịch gửi tín hiệu để cơ thể chiến đấu chống lại virus. Lúc này, tế bào lympho T của cơ thể sẽ tiết ra hoạt chất Cytokine để hệ thống miễn dịch được kích hoạt, khiến cho tế bào miễn dịch tiếp cận và tiêu diệt virus. Nhờ đó mà bệnh nhân sẽ khỏi bệnh sau khoảng 7 - 10 ngày.

Cytokine phá hủy phổi nghiêm trọng, khiến người bệnh bị suy hô hấp

Tuy nhiên, với một số bệnh nhân, lượng hoạt chất Cytokine sẽ tăng đột ngột vượt quá mức bình thường nên Cytokine tràn ngập khắp trong hệ thống miễn dịch và trong máu, làm tế bào bị tổn thương. Do hệ miễn dịch phải phản ứng liên tục và trong suốt một thời gian dài nên khi có quá nhiều Cytokine được giải phóng thì cơ thể sẽ nhanh chóng bị đẩy vào tình trạng kiệt sức. Những điều này khiến cho các phản ứng viêm nghiêm trọng nảy sinh, xuất hiện tình trạng giảm bạch cầu Lympho, rối loạn đa chức năng và đông máu.

Hội chứng bão Cytokine ở bệnh nhân Covid-19 nhanh chóng tấn công vào phổi và phá vỡ mô phổi. Điều này làm cho các túi khí nhỏ chứa chất lỏng ở trong mô phổi bị rò rỉ nên bệnh nhân bị thiếu oxy máu và viêm phổi. Do phổi bị tổn thương nghiêm trọng sẽ sinh ra hội chứng suy hô hấp cấp, ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể và xuất hiện tình trạng suy đa tạng. Đến lúc này, nếu không được phát hiện để điều trị ngay thì cơn bão Cytokine sẽ cướp đi tính mạng của bệnh nhân Covid-19. Tính từ thời điểm bị rơi vào bão, chỉ trong vòng 1 ngày nếu không điều trị tích cực là bệnh nhân đã trở nên nguy kịch và tử vong.

Những phản ứng viêm quá mức do Cytokine gây ra trong cơ thể, nhất là tại phổi làm xung huyết phế nang, dày thành phế nang, phế nang tràn dịch viêm và sức căng bề mặt bị giảm, mao mạch bị xung huyết. Mặc dù gây ra hàng loạt phản ứng viêm như vậy nhưng bệnh nhân vẫn sẽ không nhận thức được sự xuất hiện của sát thủ mang tên Cytokine.

Kiểm soát nồng độ Cytokine giúp giảm thiểu nguy cơ tử vong cho bệnh nhân Covid-19

Ngoài ra, hội chứng bão Cytokine ở bệnh nhân Covid-19 còn làm gia tăng đông máu, khiến cho máu đông rải rác khắp mao mạch phổi, lượng máu đến phế nang bị tắc nghẽn, khả năng trao đổi oxy trở nên ngày càng tồi tệ. Hệ lụy của những hiện tượng này chính là hai lá phổi ngập nước và đông đặc lại (gan hóa phổi).

3. Hướng xử trí với cơn bão Cytokine ở bệnh nhân Covid là gì?

Mặc dù hội chứng bão Cytokine đặc biệt nguy hiểm với bệnh nhân Covid nhưng đến nay vẫn chưa tìm ra được thuốc đặc trị. Bằng việc thực hiện một số xét nghiệm, bác sĩ có thể phát hiện sớm Cytokine để giảm thiểu nguy cơ tử vong cho bệnh nhân.

Hiện nay có một số biện pháp đang được áp dụng để kiểm soát nồng độ Cytokine là: điều hòa miễn dịch, giảm thâm nhiễm tế bào viêm phổi, đối kháng Cytokine,… Khi lượng Cytokine được giảm xuống cũng có nghĩa là mức độ nghiêm trọng của Covid-19 sẽ được giảm và những tổn thương ở nội tạng cũng được hạn chế, nhờ đó mà tỷ lệ tử vong được giảm bớt.

Có nhiều nghiên cứu đã và đang thực hiện với mục tiêu tìm ra biện pháp điều trị hiệu quả hội chứng bão Cytokine ở bệnh nhân Covid trong đó, một số loại thuốc điều trị bệnh tự miễn được xem là khả dụng. Tuy nhiên, điều đáng nói là các loại thuốc này có thể khiến cho chức năng của hệ miễn dịch trong việc chống lại virus SARS-CoV-2 ở bệnh nhân bị nhiễm trùng giảm xuống.

Muốn đảm bảo cho hệ miễn dịch hoạt động bình thường để chống lại virus gây bệnh mà không gây ra phản ứng quá mức là điều khó khăn nhất trong điều trị hội chứng bão Cytokine ở bệnh nhân Covid-19. Vì thế, theo dõi để phát hiện sớm triệu chứng của cơn bão này có vai trò rất quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ tử vong do Cytokine gây ra.

Để được tư vấn về sức khỏe hay đặt lịch thăm khám, Quý khách hàng hãy liên hệ Tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC.