1. U tuyến nước bọt là gì?

U tuyến nước bọt là khối u xuất hiện trong các tuyến chịu trách nhiệm sản xuất nước bọt trong miệng, bao gồm tuyến mang tai, tuyến dưới hàm và tuyến dưới lưỡi. Những khối u này có thể phát triển lành tính hoặc ác tính, tùy thuộc vào loại tế bào và cách chúng lan rộng. Cụ thể:

U tuyến nước bọt có thể là u lành tính hoặc u ác tính, xuất hiện ở các tuyến chịu trách nhiệm sản xuất nước bọt

• U lành tính: Chiếm phần lớn các trường hợp, thường phát triển chậm, ít gây đau và ít có nguy cơ xâm lấn các mô xung quanh. Ví dụ: u tuyến đa hình, u Warthin, u tế bào hạt tuyến mang tai...
• U ác tính: Ít gặp hơn nhưng nguy hiểm hơn, có khả năng xâm lấn mô lân cận, di căn và ảnh hưởng đến chức năng tuyến nước bọt cũng như cấu trúc xung quanh.

2. Biểu hiện nhận biết u tuyến nước bọt

U tuyến nước bọt thường phát triển âm thầm, vì vậy người bệnh cần chú ý các dấu hiệu cảnh báo sau:

• Sưng dưới hàm hoặc vùng má: Khối u thường xuất hiện từ từ, sưng nhẹ hoặc cứng dưới hàm, đôi khi không đau. Khi khối u lớn dần, sưng có thể nhìn thấy rõ hoặc khiến khuôn mặt mất cân đối.
• Đau nhức hoặc căng tức: Người bệnh có thể đau âm ỉ hoặc cảm giác nặng vùng dưới hàm. Cơn đau thường tăng lên khi nhai hoặc ăn uống.
• Khối u cứng, không di động hoặc di chuyển hạn chế: Khi sờ vào có thể thấy khối cứng chắc, ranh giới rõ hoặc hơi mềm tùy loại u. Khối u không tự biến mất, khác với sưng do viêm thông thường.
• Khó nuốt, khó há miệng: Khối u phát triển lớn có thể chèn ép các mô xung quanh, gây khó khăn khi nuốt hoặc mở miệng.
• Các triệu chứng thần kinh: Tê vùng mặt, yếu cơ mặt, giảm cảm giác... thường gặp hơn trong các trường hợp u ác tính hoặc khối u lớn.

U tuyến nước bọt có thể khiến người bệnh sưng đau vùng má

Nhận biết sớm các biểu hiện của u tuyến nước bọt là bước quan trọng giúp người bệnh đi khám kịp thời. Từ đó, được bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán chính xác và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, giảm thiểu nguy cơ biến chứng và ảnh hưởng đến chức năng tuyến nước bọt.

3. Nguyên nhân gây u tuyến nước bọt

Đa số trường hợp, nguyên nhân chính xác của u tuyến nước bọt vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố được ghi nhận có liên quan đến nguy cơ cao hơn, bao gồm:

- Yếu tố môi trường: Tiếp xúc tia xạ vùng đầu - cổ, làm việc trong môi trường chứa kim loại nặng, hóa chất, cao su, da…

- Yếu tố di truyền và biến đổi tế bào: Các thay đổi bất thường trong DNA tế bào tuyến nước bọt.

- Nhiễm trùng: Một số siêu vi như EBV, HPV hoặc HIV có thể liên quan u tuyến nước bọt trong một số nghiên cứu nhất định.

- Tuổi tác: Người trung niên và cao tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn.

- Hút thuốc lá: Là yếu tố nguy cơ được ghi nhận trong một số nghiên cứu.

- Rượu bia và ô nhiễm môi trường: Có thể làm tăng nguy cơ ung thư nói chung, trong đó bao gồm một số loại ung thư vùng đầu - cổ.

Hiện không có bằng chứng rõ ràng cho thấy viêm mạn tính hay sỏi tuyến nước bọt kéo dài gây ra u tuyến nước bọt.

4. Chế độ ăn uống, sinh hoạt khi bị u tuyến nước bọt

Bên cạnh việc điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, chế độ chăm sóc, ăn uống và sinh hoạt hợp lý cũng giúp hỗ trợ làm dịu cảm giác khó chịu ở tuyến nước bọt. Cụ thể:

4.1. Chế độ ăn uống

• Uống đủ nước: Giúp duy trì lượng nước bọt ổn định, giảm khô miệng và hỗ trợ chức năng tuyến nước bọt.
• Ăn thực phẩm mềm, dễ nuốt: Tránh các món quá cứng hoặc khó nhai khi khối u gây đau hoặc sưng.
• Hạn chế đồ ăn cay, mặn, nhiều dầu mỡ: Những thực phẩm này có thể kích thích tuyến nước bọt quá mức, gây đau nhức.
• Tăng cường rau xanh, trái cây giàu vitamin: Giúp nâng cao sức đề kháng và hỗ trợ quá trình hồi phục sau phẫu thuật nếu cần.

4.2. Thói quen sinh hoạt

• Nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng: Stress và thiếu ngủ có thể làm triệu chứng đau nhức trở nên nghiêm trọng hơn.
• Tránh hút thuốc, hạn chế rượu bia: Các yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ u ác tính và ảnh hưởng đến quá trình điều trị.
• Vệ sinh răng miệng đúng cách: Đánh răng nhẹ nhàng, sử dụng chỉ nha khoa và nước súc miệng để phòng viêm nhiễm, bảo vệ tuyến nước bọt.
• Theo dõi khối u: Khám lại theo chỉ định của bác sĩ để theo dõi tình trạng u, đồng thời, thông báo ngay cho bác sĩ khi đau kéo dài hoặc gặp các triệu chứng bất thường khác.

Tránh xa thuốc lá và khói thuốc lá có thể giúp hạn chế nguy cơ mắc u tuyến nước bọt

4.3. Các lưu ý khác

• Không tự ý xoa bóp khối sưng chưa rõ nguyên nhân.
• Chỉ thực hiện vận động hàm hoặc hỗ trợ phục hồi chức năng theo hướng dẫn của bác sĩ sau điều trị.

Tuân thủ chế độ chăm sóc và sinh hoạt hợp lý không chỉ giúp giảm khó chịu mà còn tăng hiệu quả điều trị, hỗ trợ phục hồi sau phẫu thuật và hạn chế biến chứng của u tuyến nước bọt.

Như vậy, sưng dưới hàm và đau nhức có thể là những dấu hiệu nhận biết u tuyến nước bọt, do đó việc phát hiện sớm và thăm khám chuyên khoa là rất quan trọng. Tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, bạn sẽ được đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Tai - Mũi - Họng giàu kinh nghiệm trực tiếp thăm khám, kết hợp hệ thống máy móc hiện đại như siêu âm, CT, MRI và sinh thiết, giúp chẩn đoán chính xác và đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Nếu bạn hoặc người thân gặp tình trạng sưng dưới hàm, đau nhức, khó nuốt hoặc bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, có thể liên hệ ngay với MEDLATEC để được tư vấn và đặt lịch khám qua hotline 1900 56 56 56.