1. Tìm hiểu về chứng suy đa tạng

Suy đa tạng là tình trạng suy giảm đồng thời ít nhất 2 trong các cơ quan quan trọng của cơ thể gồm: gan, phổi, tim mạch, thận,… Đây là hậu quả của hội chứng rối loạn chức năng đa cơ quan, thường xảy ra ở bệnh nhân bị chấn thương, nhiễm trùng huyết, bỏng nặng hoặc viêm tụy.

Suy đa tạng là tình trạng sức khỏe nghiêm trọng

Suy đa tạng thường xuất hiện cấp tính và diễn tiến nặng, phức tạp, tỉ lệ tử vong cao nhất là khi người bệnh không được cấp cứu sớm và điều trị tích cực tại khoa hồi sức tích cực. Tùy vào tình trạng suy giảm chức năng và số lượng cơ quan bị ảnh hưởng cũng như mức độ tổn thương mà tiên lượng cho bệnh nhân có thể rất xấu hoặc có khả năng phục hồi.

Nguyên nhân dẫn đến suy đa tạng rất đa dạng, chủ yếu là các vấn đề cấp tính gây ra rối loạn hệ thống nhiều cơ quan trong cơ thể. Cần xác định được nguyên nhân dẫn tới tình trạng này và điều trị triệt để từ nguyên nhân sau khi bệnh nhân được cấp cứu duy trì được sự sống.

2. Nhận biết tình trạng suy đa tạng thế nào?

Do đồng thời nhiều hệ thống cơ quan cùng bị tổn thương và suy giảm chức năng nên triệu chứng suy đa tạng rất phức tạp. Tùy theo cơ quan ảnh hưởng mà triệu chứng tại cơ quan này sẽ rõ ràng hơn bao gồm:

Suy đa tạng ở trẻ rất nguy hiểm

Triệu chứng tiêu hóa

Tổn thương suy hệ tiêu hóa gây teo niêm mạc, chảy máu tiêu hóa, tăng tính thấm niêm mạc ruột.

Triệu chứng hô hấp

Suy hô hấp làm tăng tính thấm mao mạch, nhiễm toan chuyển hóa, máu không trao đổi được oxy khiến các đầu chi tím tái. Vì thế bệnh nhân có suy hô hấp thường gặp tình trạng thở nhanh, khó thở hoặc nhịp thở không đều.

Triệu chứng tuần hoàn

Nếu có suy tuần hoàn, bệnh nhân sẽ gặp tình trạng tụt huyết áp, mạch nhanh nhỏ, có khi không bắt được mạch, thân nhiệt cao hoặc thấp bất thường (trên 38 độ C hoặc dưới 36 độ C), nhiễm toan chuyển hóa, nhịp nhanh, tiểu ít,…

Triệu chứng gan mật

Nếu suy đa tạng xuất hiện ở gan mật, rối loạn chức năng biểu hiện rất rõ ràng, bao gồm giảm tổng hợp muối, mật, IgA, tăng chuyển hóa và tăng dị hóa ngoại biên.

Triệu chứng suy thận

Suy thận sẽ có tình trạng thiểu niệu, huyết động không ổn định và tăng creatinin trong máu.

Triệu chứng thần kinh

Suy đa tạng có thể gây rối loạn thần kinh trung ương với triệu chứng thay đổi tri giác, mê sảng, lú lẫn, thậm chí hôn mê.

Số tạng ảnh hưởng càng nhiều tình trạng càng nguy hiểm

Triệu chứng giúp nhận biết sớm tình trạng suy đa tạng để bệnh nhân được kịp thời đưa tới bệnh viện thăm khám, cấp cứu, điều trị. Suy đa tạng là biến chứng sức khỏe nghiêm trọng, cấp cứu chậm trễ hoặc không đúng đều có thể để lại nhiều hậu quả nặng nề cho bệnh nhân.

3. Chẩn đoán và điều trị suy đa tạng

Suy đa tạng không chỉ là tình trạng bệnh diễn biến phức tạp, nguy hiểm mà chẩn đoán và điều trị cũng gặp không ít khó khăn.

3.1. Kỹ thuật chẩn đoán

Để chẩn đoán chính xác, cung cấp đầy đủ thông tin đánh giá bệnh và điều trị suy đa tạng, bác sĩ cần dựa trên rất nhiều yếu tố bao gồm cả triệu chứng lẫn kết quả xét nghiệm, kiểm tra.

Chẩn đoán xác định

Bệnh nhân được kết luận bị suy đa tạng nếu đồng thời có 2 đặc điểm sau:

• Bảng điểm SOFA đánh giá mức độ suy đa tạng trên 3 điểm, so với lúc nhập viện tăng ít nhất 1 điểm và suy tại ít nhất 2 tạng trong vòng 24 giờ.

• Có nhiễm khuẩn nặng hoặc sốc nhiễm khuẩn.

Chẩn đoán phân biệt

Cần phân biết suy đa tạng liên quan và không liên quan đến nhiễm khuẩn, dấu hiệu này rất quan trọng trong chẩn đoán bệnh.

Suy đa tạng có thể do sốc nhiễm khuẩn

Chẩn đoán mức độ

Thang điểm SOFA cũng được dùng để đánh giá mức độ nghiêm trọng của chứng suy đa tạng. Ngoài ra, có thể nhận biết đơn giản khi triệu chứng suy đa tạng nặng dần, mức độ suy giảm chức năng của hệ cơ quan cũng như mức độ nguy hiểm cũng nghiêm trọng hơn.

Ngoài ra, cần kiểm tra:

• Số lượng các cơ quan trong cơ thể bị suy giảm chức năng.

• Nồng độ Lactat trong máu.

• Tình trạng hạ huyết áp không đáp ứng với thuốc vận mạch.

3.2. Điều trị

Bệnh nhân suy đa tạng sẽ được điều trị đạt được những mục tiêu sau: điều trị nguyên nhân, điều trị kiểm soát tình trạng viêm toàn thân và rối loạn chức năng các cơ quan, ngăn chặn cơ quan khác tiếp tục bị ảnh hưởng. Cụ thể, những phương pháp điều trị sau sẽ được áp dụng:

Điều trị dự phòng

Cần dự phòng biến chứng của suy đa tạng bằng cách: dẫn lưu mổ, cắt lọc mô hoại tử trong tạng bị ảnh hưởng để kiểm soát ổ nhiễm khuẩn. Ngoài ra, bệnh nhân cần được đảm bảo oxy và theo dõi hồi sức, ngăn ngừa và kiểm soát kịp thời nếu có thiếu máu cục bộ. Bệnh nhân vẫn cần được cung cấp dinh dưỡng qua đường truyền tĩnh mạch hoặc đường tiêu hóa nếu chức năng tiêu hóa không bị ảnh hưởng.

Điều trị tại tạng bị suy chức năng

Với bệnh nhân bị rối loạn chức năng thần kinh trung ương, điều trị hỗ trợ giúp kiểm soát các triệu chứng như: rối loạn cân bằng điện giải, tụt huyết áp, giảm đường huyết hoặc tăng quá mức,…

Với bệnh nhân bị suy giảm chức năng tim mạch, điều trị bao gồm: tối ưu hóa cung cấp oxy, điều chỉnh thiếu máu, ổn định rối loạn huyết động học, điều trị nhiễm khuẩn, lọc sạch vết thương, dẫn lưu áp xe, giảm đau, kiểm soát tăng thân nhiệt,…

Với bệnh nhân bị rối loạn chức năng huyết học, cần duy trì nồng độ hemoglobin trong máu, đảm bảo cung cấp đủ oxy đến mô, dự phòng thuyên tắc mạch do cục máu đông.

Với bệnh nhân bị rối loạn chức năng hô hấp, cần thông khí cơ học đảm bảo bệnh nhân trao đổi khí tốt, phục hồi đơn vị phổi bị xẹp, đảm bảo cung cấp đủ oxy.

Điều trị suy đa tạng tùy theo cơ quan tạng bị ảnh hưởng

Với bệnh nhân có rối loạn chức năng thận, điều trị cần lưu ý chế độ dinh dưỡng phù hợp, phòng ngừa mất nước, không dùng kháng sinh độc, điều trị thiểu niệu và vô niệu,…

Ngoài ra, suy đa tạng trong sốc nhiễm khuẩn cần kết hợp điều trị đặc hiệu bằng 2 phương thức hoạt hóa protein C và điều trị với Hydrocortison liều thấp.

Suy đa tạng là tình trạng nghiêm trọng khi các cơ quan nội tạng trong cơ thể dần dần bị ảnh hưởng và suy giảm chức năng. Sự rối loạn này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí có thể khiến bệnh nhân tử vong nếu không can thiệp y tế sớm.