1. Tại sao trẻ sơ sinh bị sụt cân sinh lý?

Hầu hết trẻ sơ sinh khỏe mạnh đều có giai đoạn sụt cân ngay sau khi sinh. Theo Tạp chí Nuôi con bằng sữa mẹ, nguyên nhân chủ yếu khiến trẻ sơ sinh bị sụt cân sinh lý là do giảm dịch trong cơ thể thông qua hoạt động bài tiết, mồ hôi, hoặc do trẻ không được ăn đầy đủ. Đồng thời, trẻ dùng lượng mỡ trong cơ thể làm nguồn năng lượng trong những ngày đầu đời khiến cân nặng cũng nhanh chóng giảm.

Những ngày đầu sau khi sinh, lượng sữa non ở người mẹ thường ít ỏi theo đúng nhu cầu của trẻ. Do đó, trẻ sơ sinh sẽ mất khoảng 5 đến 7% trọng lượng cơ thể ngay sau khi sinh. Sau 3 ngày đầu, sữa mẹ sẽ về nhiều, bé nhanh chóng tăng cân trở lại. 

Trẻ sơ sinh khỏe mạnh sẽ mất khoảng 5 đến 7% trọng lượng cơ thể ngay sau khi sinh.

1.1. Trẻ sơ sinh bị sụt cân như nào là bình thường

Trẻ sơ sinh sụt dưới 10% cân nặng trong thời gian đầu sau khi sinh được coi là không đáng lo ngại. Sau khoảng 2 tuần chào đời, trẻ sẽ lấy lại mức cân nặng ban đầu. Mỗi ngày trẻ tăng khoảng 30gr và cao lên khoảng 2,5cm đến 3,8cm trong tháng đầu đời. 

Nếu cha mẹ lo lắng trẻ sụt cân như nào là bình thường, liệu trẻ có đang ăn đủ lượng sữa mà trẻ cần hay không, cha mẹ có thể quan sát trẻ có những dấu hiệu bình thường dưới đây:

• Trẻ bú nhiều lần trong ngày: Trẻ bú mẹ có thể bú khoảng 8 lần mỗi ngày, trong khi trẻ ăn sữa công thức thường bú ít hơn, khoảng 3 đến 4 giờ một lần. 
• Trẻ ăn no mỗi lần bú: Nếu trẻ ti mẹ ăn đủ no, trẻ thường ti trong khoảng 10 phút. Sau khi ti mẹ, trẻ tỏ ra thỏa mãn và dễ chịu, trẻ cũng sẽ ngủ ngay không quấy khóc. Với trẻ ăn sữa công thức, trẻ có thể ăn khoảng 90 - 120ml mỗi lần.
• Trẻ có nhiều tã ướt trong ngày: Ở những trẻ ti mẹ, trẻ có thể chỉ đi tiểu khoảng 1 đến 2 lần trong ngày đầu tiên sau sinh cho đến khi sữa mẹ về, các ngày sau lượng sữa trẻ ăn và lượng nước tiểu cũng tăng lên. Trẻ sẽ làm ướt khoảng 6 chiếc tã mỗi ngày.
• Trẻ đi ngoài đều đặn: Khi mới sinh, trẻ thường đi phân su trong ngày đầu tiên. Phân sẽ có màu sẫm và ướt trong vài ngày đầu, những ngày sau phân trở nên mềm và trẻ đi nhiều lần trong ngày.
• Trẻ ngủ ngon, ít quấy khóc: Những ngày đầu sau sinh, trẻ thường ngủ những giấc ngắn chỉ 1 đến 2 tiếng sau khi ăn no và thức dậy để đòi mẹ cho bú.

Nếu trẻ sơ sinh bị sụt cân mà không quấy khóc và có các dấu hiệu bình thường trên, cha mẹ có thể hoàn toàn yên tâm con mình đang phát triển bình thường và khỏe mạnh.

1.2. Trẻ sơ sinh bị sụt cân quá mức có nguy hiểm không?

Thông thường, trẻ sơ sinh bị sụt cân là hiện tượng sinh lý bình thường và sẽ dần cải thiện khi trẻ lớn thêm. Nhưng cũng có một số trường hợp trẻ sơ sinh bị sụt cân trên 10% cân nặng, rất có thể trẻ ăn chưa đủ lượng sữa. Người mẹ có thể hỏi bác sĩ về cách cho bú của mình đã hiệu quả hay chưa. Trẻ không được bắt đúng khớp ngậm có thể ăn không đủ lượng sữa cơ thể cần và làm người mẹ đau đớn cũng như giảm sút lượng sữa.

Ngoài ra, trẻ sụt cân quá mức cảnh báo một số bệnh lý đáng lo ngại như bệnh vàng da, hạ đường huyết và mất nước, gây suy thận, đông máu, sốc giảm thể tích máu và co giật.

Vì vậy, cha mẹ cần theo dõi sát sao cân nặng, tình trạng sức khỏe trẻ sơ sinh sau khi chào đời để nhận biết những dấu hiệu nguy hiểm và kịp thời điều trị.

2. Biện pháp khắc phục trẻ sơ sinh bị sụt cân sinh lý

Để bé mau phục hồi và tăng cân trở lại sau khi sinh, cha mẹ nên chú ý thực hiện những điều sau:

• Cho trẻ bú đủ theo nhu cầu: Trẻ sơ sinh sẽ ăn cả ngày lẫn đêm, khoảng 8 lần mỗi ngày. Có những lúc trẻ ngủ say quên thức dậy ăn, cha mẹ nên đánh thức trẻ dậy và cho ăn để trẻ nhanh chóng tăng cân.

Trẻ sơ sinh sẽ ăn cả ngày lẫn đêm, khoảng 8 lần mỗi ngày.

• Điều chỉnh bé ti đúng khớp ngậm: Để có thể tăng cân, trẻ cần ăn hiệu quả bằng cách ngậm đúng khớp ngậm, đồng thời giúp cơ hàm phát triển và hạn chế tình trạng nứt cổ gà ở người mẹ nếu trẻ ti mẹ trực tiếp.

Để giúp bé ngậm đúng khớp khi ti mẹ, tránh trường hợp trẻ sơ sinh bị sụt cân do ăn không hiệu quả, mẹ nên thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Mẹ bế bé nằm thoải mái trong lòng, miệng bé ngang bầu vú.

Bước 2: Điều chỉnh tư thể của trẻ sao cho đầu và người trẻ nằm nghiêng, bụng trẻ áp vào người mẹ, miệng trẻ chạm bầu vú mẹ.

Bước 3: Chạm đầu ti mẹ vào mũi trẻ, trẻ sẽ ngửi được mùi sữa và bản năng thôi thúc trẻ há to miệng. Mẹ căn thời gian trẻ há miệng và trượt ti vào miệng trẻ theo hướng từ trên mũi xuống. Lúc này trẻ sẽ ngậm được nhiều nhất bầu vú mẹ.

Để nhận biết trẻ đã ngậm đúng khớp hay chưa, mẹ cũng có thể quan sát thấy mũi trẻ không bị bầu vú mẹ che khuất, cằm trẻ sát bầu vú mẹ, môi trẻ loe tròn bên ngoài, không có phần nào bị mím vào bên trong. Mẹ sẽ không nhìn thấy phần quầng vú do trẻ đã ngậm phần lớn. Trẻ sẽ nuốt sữa sau 3 - 4 lần hút, mẹ có thể nghe thấy tiếng trẻ nuốt. Nếu trẻ hút rất nhiều lần mới nuốt sữa, rất có thể trẻ đang bú sai cách, mẹ nên điều chỉnh lại khớp ngậm cho bé.

• Vỗ ợ hơi cho trẻ: Trẻ cần được vỗ ợ hơi trước và sau khi ăn, để đảm bảo không còn lượng khí trong bụng khiến trẻ nôn trớ, đầy hơi và đau bụng. Mẹ có thể bế vác trẻ, khum tay và vỗ nhẹ nhàng vào lưng trẻ trong khoảng vài phút đến khi nghe thấy tiếng ợ.
• Đảm bảo nguồn sữa mẹ: Trẻ được nuôi bằng sữa mẹ sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và giúp trẻ nhanh chóng tăng cân. Để đảm bảo nguồn sữa mẹ luôn dồi dào, người mẹ cần uống đủ nước, ăn nhiều thức ăn dễ tiêu hóa, ngủ đủ giấc cũng như giữ tinh thần luôn thoải mái.

Ngoài chế độ ăn, tinh thần thoải mái và ngủ đủ giấc giúp tăng cường lượng sữa cho người mẹ.

Hy vọng bài viết trên đã giúp các bậc cha mẹ nắm thêm thông tin về tình trạng trẻ sơ sinh bị sụt cân. Khi chăm sóc trẻ sơ sinh, nếu nhận thấy bé sụt cân nhiều, kèm theo quấy khóc, ăn ngủ kém, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để tìm ra nguyên nhân và biện pháp khắc phục.

Để đặt lịch tư vấn và khám chữa bệnh cho trẻ sơ sinh tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, cha mẹ có thể đặt lịch thông qua ứng dụng My Medlatec hoặc gọi điện trực tiếp đến số hotline 1900 56 56 56 để được nhân viên tư vấn nhanh nhất.