1. Bạn có biết về xét nghiệm lactate máu ?

Lactate là một sản phẩm của quá trình chuyển hóa tế bào khi cơ thể ở trong điều kiện yếm khí. Dạng tồn tại của nó sẽ phụ thuộc vào nồng độ pH và thông thường trong cơ thể người lactate là dạng tồn tại chủ yếu. Một số ít ở dạng acid lactic.

Xét nghiệm lactate máu là một xét nghiệm nhằm đo hàm lượng lactate tồn tại trong máu hoặc có thể là trong dịch não tủy. Bình thường hàm lượng này khá thấp. Tuy nhiên trong trường hợp cơ thể không cung cấp đủ oxy cho tế bào hoặc là quá trình sản sinh năng lượng bị gián đoạn, khi đó các tế bào hồng cầu, não, cơ,... sẽ tăng sản xuất lactate.

Hình 1: Xét nghiệm đo hàm lượng lactate trong máu

Lượng lactate được sản xuất ra quá nhiều, vượt mức bình thường có thể khiến cho cơ thể rơi vào tình trạng tăng acid lactic máu. Nếu ở mức độ nhẹ cơ thể sẽ có khả năng tự điều chỉnh về mức cân bằng. Tuy nhiên nếu mức độ trầm trọng sẽ gây ra tình trạng nhiễm toan lactic. Người bệnh sẽ có các biểu hiện buồn nôn, vã mồ hôi, thở nhanh và dốc, nặng hơn thậm chí có thể hôn mê sâu.

2. Tăng lactate máu nguyên nhân là do đâu?

Theo cơ chế nhiễm acid lactic có thể chia nguyên nhân tăng lactate máu thành 2 loại:

Nhiễm acid lactic loại A là loại thường gặp nhất do hấp thụ không đủ lượng oxy trong phổi hoặc giảm vận chuyển oxy đến các mô cơ quan. Bao gồm các trường hợp sau:

- Nhiễm khuẩn huyết.

- Đau tim, suy tim, nhồi máu cơ tim.

- Bệnh phù phổi, suy hô hấp, nhồi máu phổi.

- Sốc do chấn thương, mất máu dẫn đến thiếu máu nặng.

Hình 2: Suy hô hấp cũng là một trong những nguyên nhân gây tăng lactate máu

Nhiễm acid lactic loại B liên quan đến việc nhu cầu oxy quá lớn hoặc quá trình chuyển hóa carbohydrate trong cơ thể gặp vấn đề. Bao gồm các trường hợp sau:

• Các bệnh lý về gan, thận.

- Bệnh lý đái tháo đường mất kiểm soát.

- Bệnh bạch cầu.

- Bệnh suy giảm miễn dịch điển hình là HIV/AIDS.

- Thiếu hụt glucose - 6 - phosphatase.

- Vận động thể lực quá mức.

- Một số thuốc cũng ảnh hưởng đến sự tăng lactate như cyanide, methyl, salicylat,...

3. Ý nghĩa chẩn đoán của xét nghiệm lactate máu

Xét nghiệm lactate máu thường được thực hiện nhằm xác định tình trạng nhiễm toan acid lactic cao ở người (tăng trên 7mmol/L ). Từ việc nhiễm acid lactic có thể giúp các bác sĩ nghi ngờ nguyên nhân do thiếu nồng độ oxy hay không.

- Nếu nguyên nhân do thiếu oxy có thể nghi ngờ tình trạng sốc, suy tim sung huyết,...

- Nếu nguyên nhân không do thiếu oxy có thể nghi ngờ đến các bệnh lý gây tăng lactate máu như bệnh gan, thận, đái tháo đường, bệnh bạch cầu,...

Bên cạnh đó, lactate máu còn là một xét nghiệm chẩn đoán ban đầu đối với những người nghi ngờ nhiễm trùng huyết. Nồng độ lactate sẽ tỷ lệ thuận với mức độ nghiêm trọng của bệnh.Tình trạng nhiễm trùng sẽ được cải thiện và có cơ hội hồi phục nếu được phát hiện và điều trị kịp thời.

Xét nghiệm đo hàm lượng lactate máu cũng được các bác sĩ yêu cầu làm trên bệnh nhân đang điều trị bệnh cấp tính như nhiễm trùng huyết, sốc, suy tim sung huyết,... nhằm theo dõi đáp ứng hiệu quả điều trị. Nếu nồng độ lactate máu giảm dần chứng tỏ bệnh nhân đang điều trị tốt và đang có dấu hiệu hồi phục.

Một số trường hợp xét nghiệm đo hàm lượng lactate dịch não tủy sẽ được yêu cầu thực hiện kèm với lactate máu nhằm phân biệt nguyên nhân gây viêm màng não do vi khuẩn hay virus.

Ý nghĩa chẩn đoán của xét nghiệm lactate máu đặc biệt có giá trị trong trường hợp tiên lượng với các bệnh nhân hồi sức cấp cứu. Khi xét nghiệm nồng độ lactate có trong máu tăng hơn 30 mmol/L chứng tỏ bệnh nhân đang ở tình trạng rất nguy hiểm. Cơ thể thiếu oxy trầm trọng, các mô cơ quan không có năng lượng để hoạt động và dễ gây tử vong.

Hình 3: Xét nghiệm lactate máu có ý nghĩa tiên lượng đối với bệnh nhân hồi sức cấp cứu

Do đó việc thực hiện xét nghiệm đo lactate máu sẽ giúp chúng ta kiểm soát được hàm lượng lactate cũng như hỗ trợ chẩn đoán nhanh chính xác trong những trường hợp cấp cứu. Từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời, tránh tối đa những hậu quả nặng nề có thể gặp phải.

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm nồng độ lactate máu như:

- Mẫu máu bị vỡ hồng cầu, lấy sai ống, chất chống đông.

- Khi luyện tập thể dục thể thao gắng sức, lactate máu sẽ tăng gấp 10 lần so với bình thường.

- Khi LDH tăng cao thì lactate có thể giảm giả tạo.

- Một số thuốc ảnh hưởng đến nồng độ lactate máu như : adrenalin, glucose, natri bicarbonat, rượu,...

4. Xét nghiệm lactate máu được thực hiện khi nào?

Nếu có bất cứ một trong những dấu hiệu dưới đây thì bạn hãy nên kiểm tra nồng độ lactate máu ngay lập tức:

- Cơ thể mệt mỏi, yếu ớt, ra nhiều mồ hôi.

- Cảm giác khó thở hoặc thở nhanh gấp, các bệnh lý phù phổi, suy hô hấp.

- Đau tim.

- Bị sốc do mất máu hoặc chấn thương.

- Cơ thể rơi vào tình trạng hôn mê.

- Nghi ngờ nhiễm trùng huyết, các bệnh lý về gan, thận, đái tháo đường mất kiểm soát,...

Hình 4: Đau tim cũng là một dấu hiệu bạn nên thực hiện xét nghiệm lactate máu

Thông thường các bác sĩ sẽ yêu cầu đo hàm lượng lactate máu cùng với các xét nghiệm khác kèm theo để đánh giá tổng quát tình trạng bệnh. Từ đó chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất cho bệnh nhân.

Tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC, quy trình tiến hành xét nghiệm đo nồng độ lactate máu khá đơn giản và nhanh chóng. Xét nghiệm sẽ được phân tích trong một phòng xét nghiệm kín, đảm bảo các quy định về chất lượng và kiểm soát kết quả. Hệ thống máy móc hiện đại tự động hóa có thể thực hiện hàng nghìn xét nghiệm trong một thời gian ngắn. Đội ngũ nhân viên y tế và các bác sĩ luôn được đào tạo nhằm nâng cao chuyên môn để phục vụ khách hàng.

Bên cạnh đó dịch vụ chăm sóc khách hàng và tổng đài 1900 565656 luôn sẵn sàng 24/24h để đáp ứng mọi nhu cầu của quý khách. Nếu bạn đọc có bất cứ thắc mắc gì, xin hãy liên hệ với chúng tôi để có thể giải đáp nhanh chóng và kịp thời.