Key: cây đơn mặt trời

Các bài thuốc từ cây đơn mặt trời

Cây đơn mặt trời là một vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền, thường được dùng để điều trị các bệnh lý về da như mẩn ngứa, mụn nhọt hay một số bệnh về đường tiêu hóa,... Mời bạn cùng tìm hiểu về đặc tính cây và những bài thuốc từ loại dược liệu phổ biến này.

1. Đôi nét về cây đơn mặt trời

Trong dân gian, cây đơn mặt trời có rất nhiều tên gọi khác nhau, chẳng hạn như đơn tía hay hoa đơn mặt trời. Loại cây này có những đặc tính cơ bản như sau:

- Chiều cao của cây có thể đạt đến 1m.

- Là loại cây nhỏ, cành cây cũng rất nhỏ, có màu đỏ tía và thường vươn dài.

Cây đơn mọc trời thường mọc ở ven suối

- Lá cây thường mọc đối xứng với nhau. Những chiếc lá có hình trái xoan ngược, mép lá có nhiều răng cưa, gốc lá và đầu lá nhọn. Chiều dài của lá có thể đạt từ 6 đến 12cm. Hai mặt lá màu khác nhau, mặt trên thường có màu xanh, mặt dưới màu đỏ tía.

- Hoa thường mọc ra từ đầu cành hoặc kẽ lá, gồm có hoa đực và hoa cái. Thông thường hoa cái sẽ to hơn hoa đực.

- Quả có đường kính khoảng 1cm. Bên trong quả có hạt màu nâu và hình cầu.

- Loại cây này khỏe và sinh trưởng tốt. Có thể trồng bằng cành. Những cây ít bị thu hái cành và lá thường cho quả nhiều hơn. 

- Đây là loại cây có thể mọc hoang ở nhiều nơi nhưng ưa sống ở những nơi ẩm, sáng và thường mọc ở rừng, ven suối hay đất đá vôi. Bên cạnh đó, cây đơn mặt trời cũng thường được trồng làm cảnh trong những vườn cây gia đình và trồng làm thuốc ở những cơ sở y tế. Tuy nhiên, những cây mọc hoang thì thường cao hơn, lá thuôn dài hơn, ít có màu đỏ tía hơn. Ngoài Việt Nam, loại cây này cũng xuất hiện ở nhiều quốc gia khác trên thế giới như Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Campuchia, Malaysia,...

- Tất cả những bộ phận của cây đều có thể sử dụng được, đặc biệt phần lá, rễ và mủ cây thường được thu hái và phơi khô, sau đó dùng dần.

2. Tác dụng của cây đơn mặt trời

Đây là loại dược liệu phổ biến và có những tác dụng như sau:

- Trong y học cổ truyền, loại cây này thường được dùng để sát khuẩn, thống kinh hoạt lạc. Bên cạnh đó, nó cũng có thể dùng để thanh nhiệt, lợi tiểu, giảm đau nhức và giải độc.

Đơn mặt trời thường dùng để điều trị các bệnh về da

- Trong y học hiện đại, cây đơn tía thường được sử dụng trong điều trị các bệnh lý về da, tình trạng tiểu ra máu, tiêu chảy,...

- Một số tác dụng khác:

+ Làm thuốc trợ đẻ.

+ Mủ của cây có chứa độc tố giúp diệt sâu bọ hiệu quả.

+ Rễ cây đơn tía được người Indonesia dùng để điều trị những vấn đề về kinh nguyệt.

+ Bên cạnh đó, loại cây này còn được dùng trong bài thuốc điều trị sởi, đau quặn thận, viêm tuyến mang thai của người Vân Nam (Trung Quốc).

3. Các bài thuốc từ cây đơn mặt trời

Dưới đây là một số bài thuốc từ cây đơn mặt trời được dùng trong dân gian:

- Chữa mụn nhọt hay tình trạng mẩn ngứa: Dùng khoảng 40g cây lá đơn mặt trời, rửa sạch và sao vàng lên. Cho lá đã sao vàng đun cùng 600ml nước. Đun cho đến khi chỉ còn 200ml là được. Sau đó chia 3 lần và sử dụng trong ngày.

Bên cạnh đó, có thể kết hợp lá đơn tía với lá thài lài để sắc uống. Đây cũng là bài thuốc thường dùng trong điều trị mẩn ngứa, mụn nhọt.

Đơn mặt trời có thể hỗ trợ điều trị tiêu chảy

- Chữa tiêu chảy: Cần chuẩn bị khoảng 15g lá đơn mặt trời, 1 miếng gừng và 600ml nước. Sau đó, rửa sạch những nguyên liệu này cho nấu cùng với nước. Đun cho đến khi chỉ còn 200ml là có thể dùng được. Chia phần thuốc thu được thành 2 đến 3 lần và uống trong ngày.

- Chữa đại tiện ra máu, kiết lỵ: Sử dụng lá đã được phơi khô trong vòng một năm để sắc cùng với nước. Lưu ý sắc thuốc dạng đặc và uống liên tục đến khi những triệu chứng của bệnh được cải thiện.

- Điều trị mụn ở vú hay hiện tượng vú sưng đỏ: Dùng khoảng 15 đến 20g lá đơn đỏ để sắc lấy nước uống. Thuốc đã sắc được, bạn chia thành 2 đến 3 phần và dùng trong ngày. Bên cạnh đó, cũng có thể dùng lá đã đơn mặt trời đã phơi khô. Bạn vò nát lá, mang đi sao nóng và để trong túi vải và dùng để chườm lên vùng vú bị sưng, đau.

- Chữa viêm da cơ địa: Lấy 5 lá của cây đơn mặt trời rửa sạch và phơi ráo. Sau đó cho nửa thìa muối hạt cùng với 5 lá này vào cối và giã nát. Vắt để lấy nước cốt và dùng 2 lần mỗi ngày. Đừng vội bỏ phẫn bã đi, hãy dùng nó để đắp hoặc xoa nhẹ lên vùng da bị viêm.

- Chữa thấp khớp: Với bài thuốc này, ngoài cây đơn mặt trời, bạn cần dùng thêm những loại dược liệu khác. Bài thuốc gồm lá cây đơn mặt trời, lá bạc thau đã sao vàng, lá cây đơn đỏ mỗi vì 12g, cùng với 8g lá thông, 16g ké đầu ngựa và rễ gối hạc, 10g kim ngân. Dùng những nguyên liệu này sắc cùng với 600ml nước, sau đó đun đến khi cạn chỉ còn 200ml thì dừng lại. Chia thành nhiều phần, uống trong ngày và dùng trước khi ăn.

- Chữa viêm đại tràng, đi phân lỏng: Dùng khoảng 15 đến 20g lá đơn mặt trời đã phơi khô, sau đó sắc với 1 lít nước và đun đến khi còn 300ml thì dừng lại. Có thể cho thêm một chút gừng tươi vào khi thuốc còn ấm. Uống thuốc đã sắc trong ngày để nhận được kết quả tốt nhất.

4. Những điều cần lưu ý khi dùng cây đơn mặt trời

Khi sử dụng cây đơn mặt trời, cần lưu ý:

- Loại dược liệu này không phù hợp với những người bị chứng máu khó đông.

- Cần nhận biết đúng cây đơn mặt trời, tránh nhầm lẫn với những loại cây khác.

Không nên tự ý áp dụng bài thuốc dân gian, hãy đi khám để được bác sĩ tư vấn và điều trị

- Những bài thuốc đắp lá hay ngâm rửa chỉ phù hợp với những trường hợp bệnh nhẹ, không thích hợp với những người bệnh đã có hiện tượng bội nhiễm. 

Trên đây là một số đặc điểm, công dụng và một số bài thuốc từ cây đơn mặt trời. Tuy nhiên, những thông tin về bài thuốc chỉ mang tính tham khảo. Người bệnh không nên dùng khi chưa có chỉ định của bác sĩ, để tránh gặp phải những hậu quả nghiêm trọng. Nếu có những biểu hiện bất thường, tốt nhất bạn nên đi kiểm tra sức khỏe tại các cơ sở y tế để được điều trị đúng cách và hiệu quả.

BS Vân đã duyệt