1. Đặc điểm của cây chút chít 

Cây chút chít (dương đề, lưỡi bò, đại hoàng), tên khoa học là Polygonum lapathifolium hoặc Rumex obtusifolius. Đây là loài thực vật thân thảo, cứng, ít phân nhánh, mọc hoang rất phổ biến ở khu vực châu Á, trong đó có Việt Nam.

Trên thân cây có rãnh dọc. Phần rễ của cây có màu nâu, khỏe và dài. Lá cây chút chít rộng khoảng 5cm, dài 15 - 20cm, mọc so le, mép lá nguyên và lượn sóng. Hình dáng lá hơi giống lưỡi bò nên dân gian còn gọi là cây lưỡi bò. Hoa chút chít mọc sát vào nhau. Quả chút chít có 3 cạnh, bên dưới có đài.

Cây chút chít

2. Cách thu hái, bào chế dược liệu cây chút chít

Có thể dùng toàn cây chút chít làm dược liệu và thu hoạch quanh năm. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm dân gian, tốt nhất nên thu hoạch vào tháng 8 - 10. Phần rễ và lá của cây được dùng nhiều nhất vì thành phần có anthraglycosid, flavonoid, tanin,... giúp chống viêm, giải độc, nhuận tràng.

Các bộ phận của cây sau khi thu hoạch về sẽ được rửa sạch rồi đem đi phơi khô hoặc sấy, sau đó dùng làm dược liệu.

3. Công dụng của cây chút chít 

Theo kinh nghiệm dân gian lưu truyền, cây chút chít được dùng để chữa bệnh trong các trường hợp:

3.1. Cải thiện táo bón, hỗ trợ tiêu hóa

Hoạt chất anthraquinon trong rễ cây này có thể kích thích nhu động ruột, làm mềm phân, cải thiện táo bón. Ngoài ra, người dân cũng cho rằng dược liệu này còn có tác dụng:

• Tăng tiết dịch đường ruột, giúp phân dễ dàng bị đẩy ra ngoài.
• Hỗ trợ điều hòa tiêu hoá, nhất là sau khi ăn đồ cay nóng.
• Giảm cảm giác đầy hơi, khó tiêu, chướng bụng.

3.2. Thanh nhiệt, giải độc 

Dân gian dùng cây chút chít trong các bài thuốc mát gan, giảm nóng trong vì cho rằng loài cây này có thể:

• Hỗ trợ đào thải độc tố qua đường tiểu và đại tiện.
• Giảm các triệu chứng nóng gan như: nhiệt miệng, nổi mụn,...
• Cân bằng thân nhiệt.

3.3. Trị bệnh da liễu

Lá cây chút chút chứa tanin và flavonoid giúp giảm ngứa, chống oxy hóa, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây viêm. Đây cũng là lý do dân gian dùng dược liệu này trong các bài thuốc chữa bệnh ngoài da như mẩn ngứa, viêm da dị ứng, tổ đỉa, chàm, eczema, rôm sảy, mụn nhọt do nóng trong,... 

Dân gian dùng cây chút chít để chữa bệnh mẩn ngứa ngoài da

3.4. Giảm đau, chống viêm 

Theo kinh nghiệm truyền miệng, dược liệu này còn mang đặc tính chống viêm, hỗ trợ giảm đau nhẹ. Vì thế, người xưa dùng cây chút chít chữa bệnh trong các trường hợp: viêm khớp nhẹ, sưng tấy ngoài da, đau nhức cơ,... 

3.5. Lợi tiểu và giảm phù nhẹ

Theo kinh nghiệm dân gian, cây chút chít có thể giúp tăng lượng nước tiểu, từ đó giúp:

• Tăng thải nước dư thừa qua đường tiểu.
• Giảm cảm giác nặng mặt do ứ nước.
• Giảm phù nhẹ ở tay chân.

4. Cách dân gian sử dụng cây chút chít để chữa bệnh và một số bài thuốc phổ biến

Dân gian thường dùng cây chút chít chữa bệnh với những cách sau:

4.1. Cách dùng cây chút chít chữa bệnh

• Sắc hoặc lấy nước uống: Dùng rễ hoặc lá phơi khô, rửa sạch, sắc với 600ml nước đến khi còn 250ml thì chắt nước chia thành 2 lần uống trong ngày.
• Dùng ngoài da: Lấy lá tươi rửa sạch, giã nát rồi đắp trực tiếp lên vùng da bị mẩn ngứa, viêm nhẹ hoặc đun nước tắm cho trẻ nhỏ bị rôm sảy.

4.2. Một số bài thuốc dân gian từ cây chút chít

• Bài thuốc trị táo bón: 

Nấu rễ cây chút chít với cam thảo với 3 bát nước đến khi còn lại 1 bát thì tắt bếp, chắt lấy phần nước uống 2 lần/ngày.

• Bài thuốc nhuận tràng:

Trộn bột hồi, bột cam thảo, bột diêm sinh và bột cây chút chít thành viên nhỏ, mỗi ngày uống 1 - 2 viên.

• Bài thuốc trị mẩn ngứa:

Lá cây chút chít rửa sạch, thái nhỏ rồi trộn với giấm và chà nhẹ lên vùng da bị mẩn ngứa sau đó rửa sạch, mỗi ngày 2 lần. Hoặc giã nát rễ cây chút chít rồi vắt lấy phần nước cốt, trộn với bột khinh phấn để thu được hỗn hợp sền sệt, dùng bôi lên vùng bị ngứa, 3 - 5 lần/ngày.

• Bài thuốc trị mụn nhọt: 

Rễ cây chút chít rửa sạch, thái mỏng, trộn cùng giấm và đắp lên nốt mụn nhọt, để nguyên 1 - 2 giờ sau đó rửa sạch. Làm như vậy 3 ngày liên tục, mỗi ngày 2 lần.

• Bài thuốc trị hắc lào:

Lấy rễ cây chút chít nghiền thành bột rồi ngâm với rượu trong 10 ngày sau đó bôi lên vùng da bị hắc lào.

Cây chút chít khô có thể kết hợp với dược liệu khác để chữa bệnh

5. Lưu ý về việc dùng cây chút chít

Cây chút chít dùng quá liều có thể gây: tiêu chảy, mất nước, rối loạn điện giải, đau quặn bụng,... Đặc biệt, dược liệu này không phù hợp để sử dụng cho người đang dùng thuốc điều trị bệnh, bị mất nước nặng, tiêu chảy cấp, có bệnh lý về thận, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ,... 

Những công dụng trên đây của cây chút chít chỉ dựa trên kinh nghiệm lưu truyền của dân gian. Đến nay, chưa có nghiên cứu khoa học lâm sàng chứng minh hiệu quả điều trị rõ ràng của loại dược liệu này. Do đó, người dùng không nên tự ý trị bệnh với cây chút chít. Để đảm bảo an toàn, bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa và theo dõi phản ứng của cơ thể, nếu có dấu hiệu bất thường cần ngưng sử dụng ngay.

Nếu đang có dấu hiệu sức khỏe bất thường, cần chẩn đoán đúng để có biện pháp điều trị hiệu quả, quý khách hàng có thể liên hệ đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56.