1. Tìm hiểu chung về xét nghiệm công thức máu

Công thức máu (CBC) là một trong những xét nghiệm cận lâm sàng quan trọng và được sử dụng phổ biến trong y khoa hiện nay. Xét nghiệm này cho phép đánh giá số lượng, tỷ lệ và hình thái của các tế bào máu, bao gồm hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu, hemoglobin, MXD,…

Dựa trên kết quả của những chỉ số này, bác sĩ có thể: 

• Phát hiện tình trạng thiếu máu, mất máu cấp hoặc mạn tính. 
• Đánh giá nguy cơ rối loạn đông máu thông qua số lượng tiểu cầu. 
• Theo dõi hệ miễn dịch và tình trạng nhiễm trùng thông qua sự thay đổi của bạch cầu. 
• Gợi ý các bệnh lý ác tính về máu như bạch cầu cấp, mạn, rối loạn sinh tủy.. 

Xét nghiệm công thức máu cho phép đánh giá số lượng, tỷ lệ và hình thái các tế bào máu

2. MXD trong xét nghiệm máu là gì?

Chỉ số MXD (Mixed Cell Count) là một chỉ số có thể gặp trong xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC), phản ánh tỷ lệ pha trộn của nhóm bạch cầu hỗn hợp trong máu ngoại vi. Nhóm này bao gồm ba loại bạch cầu ít gặp nhưng đóng vai trò thiết yếu trong hệ miễn dịch, đó là: 

• Monocyte (Mono): Đây là loại bạch cầu đơn nhân có kích thước lớn, chiếm khoảng 2 -8% tổng số bạch cầu trong máu ngoại vi. Monocyte có khả năng thực bào mạnh, giúp tiêu diệt vi khuẩn, virus, loại bỏ tế bào chết và mô hoại tử. Khi di chuyển vào mô, monocyte biệt hóa thành đại thực bào (macrophage) hoặc tế bào đuôi gai (dendritic cell), đóng vai trò trung tâm trong đáp ứng miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích ứng.
• Eosinophil (Eos): Là loại bạch cầu ái toan, chiếm khoảng 1 - 4% tổng số bạch cầu. Eosinophil thường tăng cao trong các phản ứng dị ứng (như hen phế quản, viêm mũi dị ứng) và nhiễm ký sinh trùng. Chúng phóng thích các enzyme tiêu diệt ký sinh trùng và tham gia điều hòa phản ứng viêm.
• Basophil (Baso): Là loại bạch cầu ái kiềm, số lượng rất ít (khoảng <1% bạch cầu máu ngoại vi). Dù hiếm gặp, nhưng basophil lại có vai trò quan trọng trong các phản ứng viêm và dị ứng nhờ khả năng phóng thích histamine, heparin và các chất trung gian hóa học. Hoạt động quá mức của basophil thường liên quan đến dị ứng nặng hoặc bệnh lý tăng sinh tủy.

Trong các báo cáo xét nghiệm, MXD thường được thể hiện dưới 2 dạng: 

• MXD%: Tỷ lệ phần trăm của nhóm bạch cầu hỗn hợp so với tổng số bạch cầu.
• MXD#: Số lượng tuyệt đối của nhóm bạch cầu này trong một đơn vị thể tích máu (thường tính bằng 10⁹/L).

Thực tế, MXD là chỉ số đặc trưng của một số dòng máy xét nghiệm huyết học tự động thế hệ cũ hoặc trung gian. Các máy này không phân tách riêng biệt từng loại bạch cầu ít gặp (Monocyte, Eosinophil, Basophil), mà gộp chung vào nhóm “Mixed cells” (MXD) để báo cáo.

Trong khi đó, các thế hệ máy phân tích huyết học hiện đại đã có khả năng đếm và đưa ra chỉ số cụ thể cho từng loại bạch cầu (MONO, EOS, BASO) thay vì chỉ gộp chung thành MXD. Điều này giúp bác sĩ đánh giá chi tiết và chính xác hơn tình trạng miễn dịch cũng như các rối loạn liên quan.

3. Ý nghĩa của chỉ số MXD trong xét nghiệm máu

Ngoài thắc mắc MXD trong xét nghiệm máu là gì, nhiều người bệnh cũng quan tâm đến ý nghĩa lâm sàng của chỉ số này. Dưới đây là chi tiết ý nghĩa khi MXD tăng cao hoặc giảm thấp: 

MXD tăng cao 

Khi MXD tăng, điều đó có nghĩa là tỷ lệ hoặc số lượng của nhóm bạch cầu hỗn hợp (monocyte, eosinophil, basophil) trong máu ngoại vi cao hơn giá trị tham chiếu bình thường. Tuy nhiên, vì MXD không phân tách từng loại bạch cầu nên khó xác định nguyên nhân cụ thể. Trên lâm sàng, sự gia tăng có thể gợi ý:

• Tăng monocyte: gặp trong một số tình trạng nhiễm trùng mạn, bệnh lý viêm.
• Tăng eosinophil: thường liên quan đến phản ứng dị ứng hoặc nhiễm ký sinh trùng.
• Tăng basophil: có thể gợi ý bệnh lý tủy xương, ví dụ bạch cầu mạn dòng tủy (CML).

MXD tăng phản ánh tình trạng nhiễm trùng hoặc viêm mãn tính

MXD giảm thấp 

Ngược lại, khi MXD giảm, tức là tỷ lệ hoặc số lượng của nhóm bạch cầu hỗn hợp (monocyte, eosinophil, basophil) thấp hơn giá trị tham chiếu. Khái niệm “MXD giảm” ít được sử dụng trong thực hành lâm sàng, vì thông thường bác sĩ sẽ quan tâm trực tiếp đến chỉ số tuyệt đối của từng loại bạch cầu (MONO, EOS, BASO). Nhóm bạch cầu này có thể giảm trong các tình trạng như suy tủy xương, sau hóa trị/xạ trị, hoặc trong một số nhiễm trùng nặng gây ức chế tủy. Do vậy, MXD chỉ mang tính chất tham khảo, còn chẩn đoán thường dựa trên phân tích chi tiết từng thành phần bạch cầu.

4. Chỉ số MXD bình thường là bao nhiêu?

Như đã đề cập trước đó, trên lâm sàng, MXD thường được biểu thị dưới hai dạng, là MXD% và MXD#. Ở mỗi dạng sẽ có khoảng tham chiếu riêng: 

• MXD% (tỷ lệ phần trăm): dao động khoảng 5 - 10% tổng số bạch cầu.
• MXD# (số lượng tuyệt đối): thường nằm trong khoảng 0,2 - 0,9 x 10⁹/L.

Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng các giá trị này không hoàn toàn cố định, mà có thể thay đổi đôi chút tùy thuộc vào hệ thống máy phân tích máu tự động và đơn vị đo lường. 

Vì vậy, khi đọc kết quả, người bệnh nên dựa vào giá trị tham chiếu đi kèm phiếu xét nghiệm để so sánh chính xác. Nếu MXD vượt ngoài ngưỡng này, bác sĩ sẽ kết hợp với các chỉ số khác (WBC, NEUT, LYM...) cùng biểu hiện lâm sàng để tìm nguyên nhân.

Khoảng tham chiếu MXD có thể thay đổi tùy thuộc vào hệ thống máy phân tích và đơn vị đo lường

5. Các yếu tố ảnh hưởng đến MXD trong xét nghiệm máu

Chỉ số MXD có thể dao động bởi nhiều yếu tố sinh lý và bệnh lý khác nhau. Một số yếu tố thường gặp bao gồm: 

• Tình trạng nhiễm trùng và viêm: Các bệnh lý nhiễm khuẩn cấp hoặc mạn tính, cũng như phản ứng viêm - dị ứng trong cơ thể, đều có thể làm thay đổi số lượng các bạch cầu thuộc nhóm MXD (monocyte, eosinophil, basophil), từ đó khiến chỉ số MXD tăng cao hơn bình thường.
• Bệnh lý ký sinh trùng: Nhiễm giun sán, sán lá gan, ký sinh trùng đường ruột… có thể làm tăng đáng kể eosinophil, từ đó kéo theo MXD tăng.
• Rối loạn miễn dịch và dị ứng: Các bệnh tự miễn (lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp…) hay tình trạng dị ứng nặng đều tác động lên chỉ số MXD.
• Bệnh lý huyết học - tuỷ xương: Các rối loạn sinh tủy, bạch cầu cấp/mạn, suy tủy xương… có thể gây biến đổi lớn cả ở MXD% và MXD#.
• Yếu tố điều trị: Một số thuốc như corticoid, thuốc ức chế miễn dịch, hóa trị, xạ trị… có thể làm giảm nhóm bạch cầu hỗn hợp, từ đó khiến MXD giảm.

Như vậy, bài biết trên đây đã giúp giải đáp chi tiết câu hỏi MXD trong xét nghiệm máu là gì, đồng thời cung cấp thông tin về ý nghĩa lâm sàng, giá trị bình thường và các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số này. MXD là một thông số trong xét nghiệm công thức máu, hỗ trợ bác sĩ đánh giá tình trạng miễn dịch, viêm nhiễm cũng như một số rối loạn huyết học. 

Tuy nhiên, kết quả MXD chỉ mang tính chất tham khảo. Người bệnh cần kết hợp với các chỉ số huyết học khác và thăm khám lâm sàng để có chẩn đoán chính xác.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc liên quan hoặc muốn thực hiện xét nghiệm máu, có thể liên hệ đến Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp chi tiết và đặt lịch thăm khám, xét nghiệm cùng bác sĩ chuyên khoa.