Những điều nên biết về chọc dò tủy sống

Chọc dò tủy sống là thủ thuật dùng kim để lấy dịch não tủy tại vùng thắt lưng để mang đi xét nghiệm nhằm chẩn đoán một số bệnh lý thần kinh trung ương. Hãy cùng MEDLATEC tìm hiểu về tính an toàn và ưu điểm thủ thuật này ngay trong nội dung được chia sẻ sau đây.

1. Chọc dò tủy sống là gì?

Dịch não tủy là một chất dịch cơ thể trong suốt, không màu có trong não và tủy sống. Mỗi ngày có khoảng 125ml dịch não tủy được dự trữ sẵn trong cơ thể và khoảng 500ml dịch não tủy được sản xuất thêm.

Hệ thống dịch não tủy bên trong bộ não

Dịch não tủy đảm nhận các chức năng chính:

- Bảo vệ hệ thần kinh trung ương trước mọi yếu tố sang chấn cơ học.

- Đảm bảo tuần hoàn dịch thần kinh, kháng thể,hormone và bạch cầu.

- Tham gia điều chỉnh độ pH và điện giải của hệ thần kinh trung ương.

Chọc dò tủy sống là thủ thuật được thực hiện bằng cách dùng một loại kim chuyên dụng để lấy mẫu dịch não tủy đem tới phòng xét nghiệm. Thủ thuật này chủ yếu dùng để chẩn đoán và điều trị viêm màng não hay một số bệnh lý liên quan đến não và tủy sống.

2. Chọc dò tủy sống được thực hiện trong trường hợp nào?

Tổn thương hệ thần kinh trung ương sẽ gây nên những thay đổi nhất định ở dịch não tủy. Vì thế, chọc dò tủy sống sẽ được thực hiện khi cần chẩn đoán một số bệnh lý thần kinh như:

- Nhiễm khuẩn thần kinh trung ương.

- Bệnh ác tính màng não.

- Bệnh thần kinh ngoại biên: xơ cứng rải rác, viêm đa rễ dây thần kinh, hội chứng ép tủy, tăng áp lực nội sọ lành tính.

- Các biểu hiện thần kinh chưa xác định được nguyên nhân: động kinh, co giật, lú lẫn, rối loạn ý thức,... hoặc bệnh đa dây thần kinh, bệnh đa rễ và dây thần kinh.

- Tai biến mạch máu não.

Ngoài ra, chọc dò tủy sống còn được thực hiện trong các trường hợp điều trị bệnh như:

- Tiêm một số loại thuốc như: thuốc chống nấm, thuốc kháng sinh, thuốc chống ung thư.

- Gây tê tủy sống hoặc lấy dịch tủy sống trong hội chứng não úng thủy.

- Theo dõi kết quả điều trị bệnh viêm màng não.

Mô phỏng quy trình chọc dò tủy sống

3. Quy trình chọc dò tủy sống

Trước khi thực hiện thủ thuật chọc dò tủy sống, bác sĩ sẽ giải thích thật rõ ràng về quy trình này để bệnh nhân và người nhà được biết nhằm tránh tâm lý lo lắng, hoang mang không cần thiết.

Quá trình chọc dò tủy sống sau đó sẽ được thực hiện với các bước như sau:

- Tư thế của bệnh nhân: để thực hiện chọc dò tủy sống người bệnh có thể ngồi hoặc nằm theo yêu cầu của bác sĩ.

- Người bệnh được lau lưng bằng thuốc khử trùng sau đó được đặt một tấm phủ trên lưng để giữ cho vùng này được vô trùng tuyệt đối trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật.

- Bác sĩ sẽ chích mũi kim vào giữa đốt sống - ở khoảng trống có chứa dịch não tủy và rút ra khoảng vài ml để mang đi xét nghiệm.

Chọc dò tủy sống là một thủ thuật khó và có thể sẽ phải chích lại sau đó nếu bác sĩ thấy cần thiết. Trong suốt thời gian thực hiện thủ thuật, người bệnh sẽ được hỗ trợ của nhân viên y tế để đảm bảo không có sự nhúc nhích nào xảy ra. Nếu người bệnh cảm thấy khó chịu hoặc cần cử động vì lý do gì thì cần trao đổi với bác sĩ để được giải quyết.

Sau khi lấy được mẫu dịch tủy sống, bác sĩ sẽ rút kim ra và dán băng khử trùng vào vị trí vừa được đặt kim chích. Từ thời điểm này, người bệnh có thể cử động bình thường.

4. Chọc dò tủy sống có đau, có rủi ro gì không?

4.1. Chọc dò tủy sống có đau không?

Trước khi thủ thuật chọc dò tủy sống diễn ra, người bệnh sẽ được gây tê. Việc làm này giúp cho người bệnh không cảm thấy đau nhiều khi kim được chọc vào cột sống. Tuy nhiên, mức độ cảm giác đau sẽ có sự khác nhau tùy vào ngưỡng chịu đau của từng bệnh nhân.

Một số bệnh nhân cảm thấy hơi đau và tức nhẹ khi mũi kim chích vào. Cũng có trường hợp bệnh nhân cảm thấy rất đau và cần có sự hỗ trợ giữ chặt bệnh nhân từ phía nhân viên y tế.

Nếu người bệnh cảm thấy cảm giác đau nhói xuống dưới chân thì cần nói cho bác sĩ biết ngay. Trường hợp này, bác sĩ có thể chỉnh sửa vị trí của kim để giúp cho bệnh nhân dễ chịu hơn.

4.2. Chọc dò tủy sống có rủi ro nào không?

Sau chọc dò tủy sống có thể bị đau đầu

Tuy không phải là thủ thuật nguy hiểm nhưng chọc dò tủy sống vẫn tiềm ẩn một số ít rủi ro như:

- Đau đầu: đây là biến chứng thường gặp nhất, chủ yếu xuất phát từ giảm áp lực nội sọ hoặc thoát dịch não tủy qua lỗ chọc màng cứng. Nếu gặp tình trạng này, người bệnh sẽ được hướng dẫn nằm nghỉ tại giường và không nằm gối trong 3 - 4 giờ. Trường hợp nghiêm trọng bác sĩ có thể sử dụng thuốc giảm đau.

- Nhiễm khuẩn: tình trạng này rất hiếm gặp, chủ yếu chỉ xảy ra khi khâu vô khuẩn trước và trong thủ thuật không đảm bảo. Nếu xử lý không tốt có thể dẫn đến biến chứng viêm màng não mủ, viêm khoang đĩa đệm, áp xe dưới màng cứng.

- Tụ máu dưới màng cứng: biến chứng này chủ yếu xảy ra ở bệnh nhân lớn tuổi.

- Chảy máu: có thể gặp ở ngoài hoặc dưới màng cứng, dưới nhện, nhất là ở bệnh nhân đang dùng thuốc chống đông hoặc bị rối loạn đông máu.

Sau thủ thuật chọc dò tủy sống, nếu phát hiện các dấu hiệu sau, người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay:

- Sốt, ớn lạnh.

- Bị cứng cổ.

- Có máu hoặc dịch chảy ra ở vị trí được chọc dò.

- Đầu bị đau dữ dội.

- Chân có cảm giác yếu hoặc tê.

Kết quả chọc dò tủy sống thường được trả trong vòng 24 giờ. Trường hợp đặc biệt, cần đến hội chẩn thì thời gian trả kết quả sẽ kéo dài thêm.

Như vậy có thể thấy chọc dò tủy sống là phương pháp tương đối an toàn, ít tác dụng phụ. Hơn nữa, nếu cân nhắc với hiệu quả đạt được thì đây là phương pháp cần thiết để chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý thần kinh. Vì thế, nếu được chỉ định chọc dò tủy sống thì người bệnh có thể yên tâm để phối hợp với bác sxi trong quá trình thực hiện thủ thuật này.

Ngoài những thông tin được chia sẻ trên đây, nếu còn băn khoăn nào khác về thủ thuật chọc dò tủy sống, quý khách hàng có thể liên hệ hotline 1900 56 56 56 để được tổng đài viên của Hệ thống Y tế MEDLATEC cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác.