1. Tìm hiểu chung về nám da 

Nám da là hệ quả của rối loạn sắc tố da. Theo đó, tình trạng này thường xuất hiện khi lượng Melanin được cơ thể tổng hợp quá mức. Khi đó, nhiều đốm hay mảng da sẫm màu sẽ xuất hiện. Nám da chủ yếu xuất hiện ở nữ giới trong độ tuổi từ 20 đến 50, phụ nữ đang mang thai hoặc mới sinh. Màu sắc của từng mảng nám có thể đậm hoặc nhạt dần. Vào mùa hè, mảng nám thường biểu hiện rõ hơn so với khi thời tiết sang đông. 

Nam giới cũng có nguy cơ bị nám nhưng không phổ biến như nữ giới. Ngoài ra, phụ nữ gốc Á có nguy cơ bị nám cao hơn so với phụ nữ châu Âu da trắng. 

Phụ nữ là đối tượng dễ bị nám da 

Nguyên nhân dẫn đến nám da chủ yếu là do quá trình lão hóa tự nhiên, tình trạng rối loạn nội tiết tố, căng thẳng kéo dài hoặc do tác dụng phụ của thuốc, mỹ phẩm. Bên cạnh đó, một số tác nhân từ bên ngoài như ánh nắng mặt trời, hóa chất, khói bụi từ môi trường, chế độ dinh dưỡng thiếu khoa học, thói quen thức khuya,... cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ xuất hiện nám. 

2. Trẻ sơ sinh bị nám da mặt - hiểu lầm về bệnh lý rối loạn sắc tố da ở trẻ

Màu da ở người được quyết định bởi hai loại Melanin cơ bản là Eumelanin và Pheomelanin. 

Trong đó: 

• Eumelanin: Quyết định màu da nâu đen. 
• Pheomelanin: Quyết định màu da vàng. 

Hai loại Melanin trên xuất hiện trong mọi màu da. Tuy nhiên với từng màu da, tỷ lệ của chúng lại sẽ thay đổi, dẫn đến sự hình thành màu da khác nhau. 

Tế bào hắc tố (Melanocyte) là thành phần tham gia vào quá trình tổng hợp Melanin. Hoạt động tổng hợp này diễn ra trong bào quan (Melanosome). Melanin sau đó sẽ được vận chuyển tới các tế bào sừng. 

Rối loạn sắc tố da bẩm sinh được cho là có liên quan đến sự biến đổi của các tế bào sắc tố trên da. Tình trạng rối loạn này có thể biểu hiện thông qua biểu hiện dễ nhìn thấy là những vết bớt tại nhiều vùng da trên cơ thể. 

Ở trẻ nhỏ, vết bớt có xu hướng biến mất hoặc dần rõ nét theo thời gian, tùy loại. Thực tế, nhiều người thường cho rằng Trẻ sơ sinh bị nám da mặt do nhầm lẫn bớt da với nám mảng. Thực tế, bất cứ lứa tuổi nào cũng đều có nguy cơ bị nám, kể cả trẻ em dưới 18 tuổi. Nám da ở trẻ em thường ít hoặc không liên quan đến việc rối loạn nội tiết tố sinh dục cũng các ảnh hưởng của mỹ phẩm làm trắng da nên việc điều trị nám da ở trẻ nhỏ sẽ đặc biệt hơn. Tuy nhiên, nám hình thành ngay từ giai đoạn sơ sinh thì rất ít gặp. 

Sự hình thành của các vết bớt có khả năng là dấu hiệu cho thấy trẻ đang bị rối loạn sắc tố da bẩm sinh. Nếu nhận thấy dấu hiệu bất thường này, ba mẹ nên đưa trẻ đi khám da liễu, để xác định tổn thương là dạng ác tính hay lành tính, kịp thời điều trị cho trẻ. 

Nhiều ba mẹ thường lầm tưởng trẻ sơ sinh bị nám da mặt

3. Các dạng rối loạn nhiễm sắc tố da thường gặp ở trẻ

Giảm và tăng sắc tố da bẩm sinh là hai dạng rối loạn nhiễm sắc tố da có thể xuất hiện ở trẻ. Cụ thể: 

3.1. Giảm sắc tố da bẩm sinh

Lượng sắc tố da giảm là một trong những nguyên nhân hình thành các vết bớt. Chúng thường là dạng bớt bẩm sinh, hình thành tại khu vực da có màu trắng nhạt, phân chia ranh giới rõ nét. Kích thước mỗi vết bớt thường là từ vài cm. 

Vết bớt hình thành do giảm sắc tố có bờ viền không đều nhưng ranh giới lại rất rõ ràng với vùng da xung quanh. Chúng xuất hiện ở nhiều trẻ ngay từ lúc mới sinh. Khi trẻ lớn dần, vết bớt lại càng rõ nét. Bớt có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể trẻ. 

Vết bớt trên da trẻ khiến nhiều ba mẹ lo lắng

Nguyên nhân gây giảm sắc tố da được cho là có liên quan đến tình trạng đột biến khảm da, dẫn đến sự biến đổi của tế bào sắc tố. Kéo theo đó là lượng Melanin và tế bào sắc tố giảm. 

Vết bớt do giảm sắc tố bẩm sinh thường được phân chia thành ba dạng chính, dựa vào đặc điểm phân bố. Cụ thể như: 

• Bớt đơn độc. 
• Bớt phân đoạn. 
• Bớt hình thành theo từng dải. 

3.2. Tăng sắc tố da bẩm sinh

Tế bào sắc tố xuất hiện không đúng vị trí trong thời kỳ hình thành phôi thai được cho là nguyên nhân gây tăng sắc tố da bẩm sinh. Mặc dù không gây nguy hiểm nhưng tình trạng tăng sắc tố da thường ảnh hưởng không nhỏ đến thẩm mỹ bên ngoài, khiến trẻ mất tự tin. Ba dạng tăng sắc tố bẩm sinh phổ biến nhất phải kể đến là: 

• Nevus of Ota: Đây là dạng bớt xanh, bệnh lý liên quan đến tình trạng tăng sắc tố da bẩm sinh. Các vết bớt chủ yếu xuất hiện trên mặt. Màu sắc của chúng thường là màu nâu, màu xanh đen hoặc màu xanh. Trong một số trường hợp, bớt có thể xuất hiện tại cả hai bên má. Dựa vào tính chất phân bố của các tế bào sắc tố, mức độ tổn thương, Nevus of Ota thường được phân chia theo 5 mức. 
• Cafe au Laite: Một dạng rối loạn tăng sắc tố da bẩm sinh dẫn đến sự hình thành của vết bớt nâu trên mặt. Dạng vết bớt này thường có màu nâu, màu sắc đồng nhất hoặc không. Vết bớt có xu hướng xuất hiện tại hai bên má hoặc vùng thái dương. Bớt nâu có thể được điều trị bằng phương pháp laser nhưng vẫn có nguy cơ xuất hiện lại. 
• Bớt xanh mông cổ: Chủ yếu xuất hiện tại vùng lưng, vùng mông, vùng đùi hoặc một số vị trí khác trên cơ thể như mặt (ít gặp). Các vết bớt thường có màu xanh lam hoặc màu xanh xám, hình dáng khác thường. Chúng thường xuất hiện từ khi trẻ mới sinh hoặc không lâu sau đó. Bớt xanh mông cổ rất phổ biến ở trẻ nhỏ gốc Á, trẻ có màu da sẫm. 

Trẻ có màu da sẫm thường dễ xuất hiện bớt hơn

4. Phương pháp điều trị rối loạn nhiễm sắc tố da cho trẻ 

Rối loạn sắc tố da tiến triển theo xu hướng lành tính hoặc ác tính, tùy trường hợp. Nếu nghi ngờ dấu hiệu khác thường ngoài da có khả năng gây nguy hiểm cho trẻ, bác sĩ thường yêu cầu làm sinh thiết, kiểm tra tế bào ác tính có hiện diện hay không. Còn với rối loạn sắc tố da lành tính, ba mẹ có thể cân nhắc can thiệp thẩm mỹ để loại bỏ vết bớt, vùng da tổn thương. 

Hiện nay, tổn thương do rối loạn sắc tố da bẩm sinh thường được điều trị bằng một số phương pháp như: 

• Điều trị laser. 
• Điều trị bằng mặt nạ hóa học. 
• Phẫu thuật loại bỏ bớt, tổn thương ngoài da.

Điều trị laser giúp loại bỏ vết bớt trên da

Trong một số trường hợp, rối loạn sắc tố da bẩm sinh lành tính thường không cần điều trị, bởi chúng có thể biến mất theo thời gian. Còn với dạng vết bớt lớn, xuất hiện tại những vị trí dễ nhìn thấy như da mặt, ba mẹ nên cân nhắc cho trẻ can thiệp thẩm mỹ để trẻ tự tin giao tiếp, hòa nhập cùng bạn bè. 

Trẻ sơ sinh bị nám da mặt thực chất chỉ là hiểu lầm của một số ba mẹ khi nhận thấy các vết bớt bẩm sinh. Nếu nhận thấy da trẻ xuất hiện nhiều vết bớt khác lạ, bạn nên thận trọng theo dõi, cho trẻ đi khám kịp thời tại những địa chỉ y tế uy tín như chuyên khoa Da liễu hoặc chuyên khoa Nhi thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC với kinh nghiệm hoạt động gần 30 năm. Để đặt lịch khám, Quý khách liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được tư vấn, hỗ trợ 24/7.