1. Tìm hiểu chung về cây hoa đỗ quyên

Cho đến nay, các nhà khoa học đã xác định được 15 loài đỗ quyên. Mặc dù có nhiều loài khác nhau nhưng đặc điểm hình thái của chúng vẫn khá tương đồng.

1.1. Đặc điểm 

Dưới đây là đặc điểm nhận biết cây đỗ quyên thông qua các bộ phận: 

• Thân: Là kiểu thân bụi nhỏ, chiều cao trung bình từ 0.3 đến 1.4 m. Thân cây phân thành nhiều cành và nhánh nhỏ. Bao phủ quanh thân là một lớp lông (lông mềm nhiều hơn lông cứng). 
• Lá: Sắp xếp so le nhau, mỗi chiếc lá có hình bầu dục hoặc hình lưỡi mác, mép lá được bao phủ bởi lớp lông mi, mặt phía dưới lá có lớp lông dày hơn mặt phía trên, chiều dài cuống lá dao động từ 2mm đến 6mm. 
• Hoa: Mọc thành từng cụm, tập trung tại phần ngọn và đầu cành. Tùy từng loại đỗ quyên, màu hoa có thể thay đổi, trong đó phổ biến hơn cả là màu hồng, màu đỏ. Hoa thường có hình chuông, số cánh là 5 hoặc 6 cánh. Mùa hoa nở rơi vào khoảng tháng 12 đến tháng 3 năm sau. 
• Quả: Tương đối tròn, với đường kính trung bình 2.5cm, được bao phủ bởi lớp lông mềm. 

Cây hoa đỗ quyên được trồng trong chậu 

1.2. Khu vực phân bố 

Đỗ quyên tập trung khá nhiều tại các nước Đông Bắc Á như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc. Ở nước ta, loài cây này thích hợp phát triển tại vùng núi phía Bắc như dãy Hoàng Liên Sơn thuộc tỉnh Lào Cai, núi Tam Đảo thuộc tỉnh Vĩnh Phúc. 

Hiện nay, đỗ quyên chủ yếu được trồng như một loại cây cảnh trang trí. Màu sắc của hoa đỗ quyên khá đa dạng mọi người có thể lựa chọn thoải mái theo nhu cầu và sở thích. 

Đỗ quyên thích hợp phát triển tại vùng núi phía Bắc 

2. Tác dụng chính của cây hoa đỗ quyên

Bên cạnh trang trí khuôn viên nhà cửa, công trình, các bộ phận trên cây đỗ quyên đôi khi còn được dùng như một bài thuốc hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý. Trong đó, những tác dụng của nổi bật của đỗ quyên phải kể đến là:

2.1. Giảm đau 

Hoa và lá của cây đỗ quyên được cho là có thể giúp giảm đau, được dùng trong y học dân gian để giảm đau cơ, đau khớp, đau đầu, viêm họng. 

2.2. Điều hòa nhịp tim

Nghiên cứu cho thấy các chất chống oxy hóa có trong hoa đỗ quyên có thể góp phần duy trì sức khỏe tim mạch. Chúng giúp giảm mức cholesterol, hạ huyết áp và cải thiện lưu thông máu, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tim. 

Tuy vậy, nếu sử dụng không đúng cách, hợp chất andromedotoxin tìm thấy trong hoa đỗ quyên dễ gây tình trạng ngộ độc. Khi đó, người dùng thường xuất hiện những triệu chứng như buồn nôn, đi không vững, khó thở, rối loạn nhịp tim, tứ chi tê liệt. 

Andromedotoxin trong hoa có thể giúp giảm nhịp tim 

2.3. Nguồn cung cấp chất chống oxy hóa

Hoa đỗ quyên chứa nhiều chất chống oxy hóa như anthocyanin, flavonoid và hợp chất phenolic giúp bảo vệ cơ thể khỏi căng thẳng, giảm viêm và giúp phòng ngừa các bệnh mạn tính.

2.4. Các tác dụng khác

Theo y học dân gian, ngoài hỗ trợ giảm đau và điều hòa nhịp tim, đỗ quyên còn được biết đến với các công dụng nổi bật khác như: 

• Hỗ trợ điều trị ho có đờm, hen suyễn, viêm phế quản mạn tính. 
• Giảm triệu chứng sưng đau do mụn nhọt. 
• Kiểm soát tình trạng dị ứng da, mẩn ngứa. 
• Hỗ trợ kiểm soát những vấn đề thường gặp ở nữ giới như rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, đau bụng kinh, chảy máu hoặc đau bụng sau sinh. 
• Điều hòa khí huyết. 
• Giảm các vấn đề về tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu và táo bón. 
• Hạn chế tình trạng chảy máu cam. 

Quả hay hoa đỗ quyên hiếm khi được sử dụng đơn lẻ. Thay vào đó, thầy thuốc thường kết hợp quả hoặc hoa của loại cây này với một số loại thảo dược khác, tùy tình trạng bệnh lý. 

3. Hoa đỗ quyên có độc không? 

Thực tế, đỗ quyên có khả năng tích lũy kim loại nặng từ môi trường như chì (Pb), kẽm (Zn), niken (Ni) và được sử dụng như loài chỉ thị sinh học ô nhiễm không khí. Với công dụng đặc biệt này, đỗ quyên thường được nhiều người trồng trong nhà với vai trò như một “máy lọc không khí” tự nhiên. Tuy nhiên cũng chính vì vậy, nhiều bộ phận trên cây đỗ quyên có nguy cơ nhiễm độc. Trong đó, hoa đỗ quyên được cho là có chứa một lượng độc tố nhất định. 

Vậy nên, việc sử dụng hoa đỗ quyên để làm thuốc cần tiến hành hết sức thận trọng. Vì nếu sơ chế, dùng không đúng phương pháp, người dùng có nguy cơ bị ngộ độc. Đặc biệt, trẻ em là đối tượng có nguy cơ bị ngộ độc nghiêm trọng nếu dùng lá đỗ quyên vượt quá liều lượng cho phép.

Thậm chí người trưởng thành cũng dễ bị ngộ độc khi sử dụng các sản phẩm từ cây đỗ quyên. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, sức khỏe người dùng có thể bị đe dọa. 

Hoa đỗ quyên có thể chứa một vài độc tố 

4. Lưu ý khi sử dụng cây hoa đỗ quyên để chữa bệnh

Nếu có ý định sử dụng bộ phận nào trên cây hoa đỗ quyên để trị bệnh, bạn cần lưu ý những vấn đề sau: 

• Tuyệt đối không sử dụng khi chưa có chỉ định của bác sĩ: Hoa và nhiều bộ phận khác trên cây hoa đỗ quyên thường chứa độc. Do đó, bạn không nên áp dụng bất kỳ bài thuốc nào từ loại thực vật này khi chưa có chỉ định của bác sĩ chuyên môn. 
• Đối tượng cần tránh xa bài thuốc từ cây hoa đỗ quyên: Những đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, người mắc bệnh nền tốt nhất không nên sử dụng cây đỗ quyên để trị bệnh. 
• Không kết hợp bừa bãi: Nếu chưa được thầy thuốc hướng dẫn, bạn không nên kết hợp bất kỳ loại thảo dược nào với các sản phẩm từ cây đỗ quyên. 

Bạn không nên tự ý sử dụng hoa đỗ quyên hay các loại thảo dược khác để chữa bệnh 

Lưu ý rằng các công dụng của cây hoa đỗ quyên đề cập trong bài viết trên đây dựa theo dân gian, ít chứng minh khoa học. Để phòng ngừa tình trạng nhiễm độc, rủi ro tiềm ẩn đến sức khỏe, bạn không nên sử dụng các bộ phận của loài thực vật này khi chưa kiểm tra sức khỏe, chưa tham khảo hướng dẫn điều trị của bác sĩ. 

Mong rằng từ những chia sẻ của MEDLATEC, bạn có thể hiểu hơn đặc điểm và công dụng của cây hoa đỗ quyên. Hoa và nhiều bộ phận khác trên cây đỗ quyên thường chứa độc, dễ gây tình trạng ngộ độc nếu dùng không đúng cách. Nếu gặp vấn đề về sức khỏe, bạn không nên tự ý sử dụng các loại thảo dược như đỗ quyên tại nhà. Thay vào đó, bạn nên đi thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín như Hệ thống Y tế MEDLATEC để được bác sĩ kiểm tra tình hình sức khỏe. Nếu có nhu cầu đặt lịch khám, Quý khách vui lòng gọi số tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ.