1. Đặc điểm sinh học của cây ráy

Cây ráy (dã vu, ráy dại) thuộc họ Ráy, thân mềm, cao khoảng 0.3 - 1.4m. Rễ cây ráy phát triển thành nhiều đốt ngắn màu nâu, có vảy, tạo củ dài. Lá cây ráy thuộc dạng bản to, rộng 8 - 45cm, dài 10 - 50cm, hình tim, cuống dài 15 - 120cm. 

Hoa cây ráy thuộc dạng bông mo với hoa đực ở trên, hoa cái ở gốc, phía trên cùng là một đoạn bất thụ. Phần dưới mo có chùm quả mọng màu đỏ, hình trứng. 

Cây ráy thuộc dòng mọc hoang, dễ tìm thấy ở nơi ẩm thấp hoặc vùng rừng núi. Hiện tại, loài cây này được tìm thấy nhiều ở châu Úc, Trung Quốc, Campuchia, Lào và Việt Nam.

Củ ráy thường được thu hoạch sau 2 - 3 năm để làm dược liệu. Sau khi thu hoạch, củ được rửa sạch đất, cạo vỏ, bỏ rễ, dùng tươi hay khô đều được. Dùng tay chế biến củ ráy dễ bị ngứa.

Một số gợi ý giúp phân biệt cây ráy và khoai môn

2. Dược liệu cây ráy: thành phần hóa học, liều dùng và công dụng

2.1. Thành phần hóa học

Hiện chưa có tài liệu mang tính nghiên cứu khoa học nào về các thành phần hóa học của cây ráy. Thành phần thường được nói đến là tinh bột trong củ ráy với khả năng gây ngứa khi tiếp xúc.

2.2. Liều dùng

Bộ phận được sử dụng làm dược liệu của cây ráy chủ yếu là củ ráy, dùng ngoài da hoặc sắc uống. Liều uống trung bình 10 - 20g/ ngày.

2.3. Công dụng của dược liệu củ ráy

Theo quan niệm dân gian truyền miệng, củ ráy có tính hàn, vị nhạt, nhiều độc, dễ gây ngứa nên khi ăn hoặc uống dễ cảm thấy ngứa vùng miệng - họng. Củ ráy được lưu truyền trong dân gian với các bài thuốc chữa sưng tay chân, ghẻ, mụn nhọt, thống phong, chàm,... Người dân vùng Quảng Tây - Trung Quốc dùng củ ráy nấu lấy nước chữa ngứa, thũng độc, sốt rét. 

Chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu về công dụng của cây ráy đối với sức khỏe.

3. Một số bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu củ ráy

3.1. Chữa mụn nhọt

- Chuẩn bị: củ ráy 100g, củ nghệ 60g.

- Cách thực hiện: rửa sạch toàn bộ nguyên liệu rồi để ráo nước sau đó cho vào nồi cùng dầu vừng, nấu cho đến khi chín nhừ thì cho thêm chút dầu thông và sáp ong, khuấy đến khi tan thì tắt bếp. Đợi cho hỗn hợp vừa nấu nguội hẳn thì lấy một ít phết lên trên giấy bồi sau đó đem dán trực tiếp lên nốt mụn nhọt.

3.2. Chữa bệnh gout

- Chuẩn bị: 20g củ ráy thái lát phơi khô, 20g chuối hột già đã thái lát phơi khô. 

- Cách thực hiện: sao vàng toàn bộ dược liệu đã chuẩn bị rồi sắc lấy nước uống hết trong ngày.

Cây ráy được dân gian dùng để chữa bệnh gout

3.3. Chữa viêm đau nhức do viêm khớp dạng thấp

- Chuẩn bị: 20g mỗi vị: củ ráy, chuối hột khô, lá lốt khô.

- Cách thực hiện: sắc toàn bộ dược liệu để lấy nước uống.

3.4. Chữa cảm hàn

- Chuẩn bị: 1 củ ráy tươi.

- Cách thực hiện: cắt đôi củ ráy, lấy 1 nửa chà vào mu bàn tay và toàn bộ vùng lưng để thân nhiệt hạ xuống. Nửa củ còn lại hãy thái thành lát mỏng rồi sắc cùng nước đến khi còn được 1 chén thì lấy uống. 

3.5. Chữa chàm da

- Chuẩn bị: 1 chén nhỏ dầu lạc, 10g diêm sinh, 1 con bọ hung, 1 củ ráy tươi.

- Cách thực hiện: nướng bọ hung thành than sau đó tán thành bột, trộn cùng diêm sinh. Trộn hỗn hợp này cùng với dầu lạc rồi dùng dao khoét lỗ nhỏ trên củ ráy, nhét hỗn hợp vào đó, đem nấu khoảng 15 phút và tắt bếp. Đến khi dầu nguội thì lấy lông gà sạch tẩm hỗn hợp này rồi thoa lên tổn thương do chàm. Làm như vậy mỗi ngày 1 lần, duy trì 5 ngày liên tục.

3.6. Chữa cao huyết áp do bệnh thận hoặc béo phì

- Chuẩn bị: củ ráy, chuối hột chín tới. 

- Cách thực hiện: củ ráy gọt bỏ vỏ, thái thành lát mỏng rồi ngâm nước vo gạo trong 3 giờ sau đó rửa cho sạch, phơi đến khi củ ráy khô thì đem sao vàng. Chuối hột cũng thái thành lát mỏng sau đó phơi khô, sao vàng. Sắc 1 nắm chuối hột với 1/3 nắm củ ráy và 1 lít nước đến khi nước cạn còn lại 1 chén thì chắt lấy phần nước này chia thành 2 lần uống.

3.7. Chữa đau nhức gân xương do tê thấp

- Chuẩn bị: 6g bạch chỉ, 20g thổ phục linh, 10g ráng bay, 8g củ ráy, 8g đương quy.

- Cách thực hiện: toàn bộ nguyên liệu sắc lấy nước chia thành 3 lần uống/ngày.

3.8. Chữa bệnh thoát vị đĩa đệm

- Chuẩn bị: cao lương khương 20g , lá lốt 20g, vương tôn 30g, đỏ ngọn 30g, củ ráy khô 30g, 700ml nước.

- Cách thực hiện: đem tất cả dược liệu sắc với lượng nước xâm xấp cho đến khi cạn còn 400ml thì chắt nước chia thành 3 lần uống/ngày.

Củ ráy thường được dân gian khai thác để làm dược liệu trong các bài thuốc chữa bệnh

4. Lưu ý khi sử dụng dược liệu củ ráy để chữa bệnh

Củ ráy gây ngứa, tính hàn, có độc tính. Vì thế, khi chữa bệnh bằng dược liệu này cần lưu ý: 

- Nhận diện đúng để tránh nhầm cây ráy với cây khoai môn.

- Người có thể trạng hư hàn không chữa bệnh bằng cây ráy.

- Không dùng cây ráy nếu có cơ địa dị ứng, dễ mẫn cảm.

- Chỉ dùng củ ráy đã được nấu chín kỹ để không bị ngứa miệng và họng.

Những bài thuốc sử dụng cây ráy để chữa bệnh đều xuất phát từ dân gian truyền miệng. Sự truyền miệng này có thể dẫn đến nhầm lẫn, kết hợp sai dược liệu, dùng sai cách,... khiến việc chữa bệnh dễ không đạt được hiệu quả, có khi gây nên tác hại ngược.

Nếu bạn đã biết đến những công dụng của cây ráy và có ý định chữa bệnh bằng loài cây này thì tốt nhất nên gặp thầy thuốc có chuyên môn để nhận được hướng dẫn sử dụng an toàn.

Quý khách hàng có nhu cầu thăm khám sức khỏe cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC hãy liên hệ đặt trước lịch khám qua tổng đài 1900 56 56 56.