1. Chỉ số AQI là gì? Chỉ số AQI ở mức độ nào sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe?

1.1. AQI là chỉ số gì?

AQI là chỉ số được nhiều người quan tâm nhắc đến hiện nay. Vậy chỉ số AQI là gì? Đây chính là chỉ số do Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) đưa ra để phản ánh thông tin về chất lượng không khí ngoài trời. 

Chỉ số AQI gồm 6 mức tương ứng với 6 màu sắc với phạm vi giá trị chỉ số riêng, phản ánh mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Dựa trên màu sắc AQI có thể nhận diện được chất lượng không khí có đang nguy hại đến sức khỏe hay không.

1.2. Chỉ số AQI phản ánh mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

Giá trị của chỉ số AQI được chia thành các phạm vi ảnh hưởng như sau:

• AQI 0 - 50: Không khí có chất lượng tốt.
• AQI 51 - 100: Không khí có chất lượng trung bình. Mặc dù chất lượng không khí ở mức chấp nhận được, nhưng một số nhóm nhạy cảm (như người bị bệnh hô hấp) có thể bị ảnh hưởng nhẹ.
• AQI 101 - 150: Không khí có chất lượng kém, sức khỏe bị ảnh hưởng tiêu cực.
• AQI 151 - 200: Không khí chất lượng xấu, cần hạn chế ra ngoài đường.
• AQI 201 - 300: Không khí có chất lượng rất xấu, cảnh báo nguy hiểm cho sức khỏe.
• AQI 301 - 500: Chất lượng không khí báo động, vô cùng nguy hại cho sức khỏe.

Để hình dung dễ hơn chỉ số AQI là gì, các màu sắc và mức độ ảnh hưởng của chỉ số này đến sức khỏe bạn có thể tham khảo hình ảnh dưới đây:

Hình ảnh giúp hình dung chỉ số AQI là gì và các mức tác động của AQI đến sức khỏe

2. Năm chất gây ô nhiễm chính được phản ánh trong chỉ số AQI

EPA thiết lập chỉ số AQI cho 5 chất ô nhiễm không khí chính là:

2.1. Ozone ở tầng mặt đất

Đây là chất ô nhiễm được sản sinh từ xí nghiệp, nhà máy, xe cộ,… sau đó phản ứng hóa học với ánh sáng của mặt trời. Ô nhiễm ozone tầng mặt đất là nguyên nhân gây khó thở, tổn thương phổi, viêm phổi,...

2.2. Ô nhiễm phân tử (vật chất dạng hạt)

Chất ô nhiễm phân tử được đánh giá qua chỉ số bụi mịn PM2.5 và bụi có kích thước ≤ 10 micron (PM10). Hạt bụi này được hình thành từ nitơ, cacbon, sunphua, bụi công trình, hút thuốc, quá trình đốt rác thải, nhiên liệu xe cộ, đốt phá rừng,... 

Khi con người hít thở, PM10 sẽ đi vào đường hô hấp, gây kích ứng mũi, họng và đường hô hấp. Thậm chí, dạng bụi mịn PM2.5 sẽ đi vào sâu vào phổi và máu, dẫn đến bệnh tim, phổi, thậm chí có thể gây ung thư.

2.3. Chỉ số carbon monoxide (CO)

Đây là dạng khí độc không màu, không mùi, cản trở vận chuyển oxy trong máu. Khi xâm nhập vào cơ thể, carbon monoxide sẽ gây chóng mặt, đau đầu, thậm chí nếu hít một lượng nhiều, carbon monoxide có thể dẫn đến ngộ độc.

2.4. Chỉ số Nitrogen Dioxide (NO2)

Nitrogen Dioxide chủ yếu được tạo ra từ khí thải công nghiệp và xe cộ. Đây là chất gây viêm đường thở và tổn thương phổi.

2.5. Chỉ số Sulfur Dioxide (SO2)

Sulfur Dioxide được sinh ra từ quá trình đốt than, dầu,... Nếu tiếp xúc thường xuyên với chất khí này sẽ gây kích ứng mắt, mũi, cổ họng và hen suyễn. Ngoài ra, SO2 cũng liên quan đến tăng nguy cơ bệnh tim mạch và gây tổn thương phổi mãn tính nếu tiếp xúc lâu dài.

3. Tại sao chỉ số AQI lại quan trọng? Giải pháp khắc phục khi chỉ số AQI cao?

3.1. Vì sao cần theo dõi chỉ số AQI

Biết được chỉ số AQI là gì sẽ giúp bạn hiểu được tầm quan trọng và mức độ ảnh hưởng của chỉ số này đối với môi trường, sức khỏe để có giải pháp khắc phục tốt nhất:

• Đối với sức khỏe con người:

Chỉ số AQI càng cao, mức độ ô nhiễm không khí càng nghiêm trọng và có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như: 

- Kích ứng mắt, mũi, họng.

- Ho, khó thở trong thời gian dài.

- Làm nghiêm trọng hơn các bệnh hô hấp đang mắc phải như hen suyễn, viêm phổi, COPD,...

- Suy giảm sức khỏe tim mạch, tăng nguy cơ đột quỵ

- Ung thư phổi.

- Tổn thương hệ thần kinh.

• Đối với nhà quản lý môi trường và y tế cộng đồng:

Nhờ chỉ số AQI, các cơ quan quản lý môi trường và y tế cộng đồng có căn cứ ra khuyến cáo như: hạn chế ra ngoài, hạn chế lưu thông xe cơ giới, trồng nhiều cây xanh, cải thiện công nghệ sản xuất sạch,... 

Theo dõi chỉ số AQI giúp bạn biết cách chủ động bảo vệ sức khỏe

3.2. Cần làm gì khi chỉ số AQI tăng cao?

Tại Việt Nam, nhất là những thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, chỉ số AQI thường xuyên vượt mức trung bình, đặc biệt ở khung giờ cao điểm hoặc mùa hanh khô. Nguyên nhân của tình trạng này là do: khói bụi từ xe cộ, khí thải từ khu công nghiệp, đốt rác, sử dụng than tổ ong, công trình xây dựng,... 

Nếu chỉ số AQI cao, một số giải pháp sau có thể hạn chế nguy cơ gây hại cho sức khỏe: 

• Hạn chế ra ngoài khi không thực sự cần thiết.
• Sử dụng khẩu trang chuyên dụng N95 hoặc N99 để tăng khả năng lọc bụi mịn PM2.5 hơn khẩu trang vải thông thường. Đảm bảo đeo khẩu trang đúng cách, ôm sát khuôn mặt để ngăn chặn bụi mịn xâm nhập.
• Đóng kín cửa và sử dụng máy lọc không khí có bộ lọc HEPA. Bộ lọc HEPA (High-Efficiency Particulate Air) có khả năng loại bỏ ít nhất 99.97% các hạt bụi mịn PM2.5 và các hạt có kích thước nhỏ đến 0.3 micron, giúp cải thiện đáng kể chất lượng không khí trong nhà. Khi chọn máy lọc không khí, hãy kiểm tra thông số kỹ thuật để đảm bảo thiết bị sử dụng bộ lọc HEPA đạt chuẩn.
• Uống nhiều nước và tăng cường các loại thực phẩm có khả năng thanh lọc cơ thể, tăng đề kháng, như rau xanh, trái cây tươi giàu vitamin C, E,...

Lưu ý rằng các biện pháp này hỗ trợ sức khỏe tổng thể nhưng không trực tiếp giảm tác động của ô nhiễm không khí.

Như vậy, với câu hỏi “chỉ số AQI là gì”, câu trả lời là AQI chính là thước đo để nhận biết chất lượng không khí đang ở mức độ an toàn hay nguy hiểm. Theo dõi chỉ số này không chỉ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình mà còn chủ động nâng cao ý thức góp phần bảo vệ môi trường. 

Nếu sống trong khu vực có chỉ số AQI cao và nhận thấy những triệu chứng như ho kéo dài, khó thở, đau ngực không rõ nguyên nhân,... quý khách hàng có thể liên hệ Hotline 1900 56 56 56, đặt lịch khám cùng bác sĩ Chuyên khoa Hô hấp - Hệ thống Y tế MEDLATEC để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.