1. Mô cơ tim là gì?

Mô cơ tim là loại mô cơ đặc biệt chỉ tồn tại ở tim, có chức năng co bóp nhịp nhàng để bơm máu đi khắp cơ thể. Khác với cơ vân hay cơ trơn, tế bào cơ tim có khả năng co bóp tự động và dẫn truyền xung điện nhờ hệ thống thần kinh tự động tim. Chính đặc điểm này giúp tim hoạt động liên tục, duy trì sự sống mà không bị mệt mỏi. 

Ngoài ra, cơ tim còn có khả năng phối hợp đồng bộ giữa các tế bào, nhờ mạng lưới dẫn truyền điện học đặc biệt. Sự kết hợp này đảm bảo nhịp tim luôn ổn định, thích ứng linh hoạt với nhu cầu oxy và năng lượng của cơ thể trong từng hoàn cảnh khác nhau, từ lúc nghỉ ngơi cho đến khi vận động mạnh.

Hệ cơ tim có chức năng co bóp nhịp nhàng để bơm máu đi khắp cơ thể

2. Cấu tạo của mô cơ tim

Về cấu tạo, cơ tim gồm những thành phần chính sau:

• Tế bào cơ tim: Có hình dạng phân nhánh giống chữ Y, sắp xếp nối tiếp nhau thành mạng lưới bền chặt.
• Đĩa gian bào: Cấu trúc kết nối giữa các tế bào, vừa giúp gắn kết, vừa đảm bảo truyền xung điện nhanh để co bóp đồng bộ.
• Sợi cơ tim (myofibril): Chứa protein actin và myosin, yếu tố trực tiếp tạo ra lực co cơ tim.
• Ty thể: Xuất hiện với số lượng lớn, cung cấp năng lượng dồi dào để tim hoạt động liên tục không ngừng nghỉ.
• Sợi dẫn truyền đặc biệt (Purkinje fibers): Giúp lan truyền tín hiệu co bóp nhanh và đều khắp các buồng tim, duy trì nhịp tim ổn định.

Nhờ cấu tạo đặc biệt này, cấu trúc cơ tim vừa bền bỉ, vừa linh hoạt, đảm bảo tim hoạt động hiệu quả suốt đời.

3. Chức năng của mô cơ tim

Chức năng chính của cơ tim là tạo ra lực co bóp để duy trì hoạt động của tim và hệ tuần hoàn. Cụ thể:

• Co bóp nhịp nhàng: Giúp bơm máu từ tâm nhĩ xuống tâm thất và từ tâm thất ra toàn bộ cơ thể.
• Dẫn truyền xung điện: Nhờ hệ thống đĩa gian bào và sợi dẫn truyền, cấu trúc cơ tim có thể truyền tín hiệu nhanh, đảm bảo các buồng tim co bóp đồng bộ.
• Điều hòa nhịp tim: Giữ cho nhịp tim ổn định, đồng thời thay đổi linh hoạt để đáp ứng nhu cầu oxy khi nghỉ ngơi hoặc vận động.
• Hỗ trợ hoạt động tuần hoàn: Phối hợp với các cấu trúc khác của tim như nội tâm mạc, ngoại tâm mạc để đảm bảo máu lưu thông hiệu quả.

Nhờ những chức năng này, mô cơ tim đóng vai trò trung tâm trong việc duy trì sự sống và sức khỏe tim mạch.

4. Các bệnh lý thường gặp liên quan đến mô cơ tim

Mô cơ tim có thể bị tổn thương hoặc rối loạn, dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tim mạch:

• Bệnh cơ tim giãn (Dilated cardiomyopathy): Đây là tình trạng buồng tim giãn to, thành tim mỏng và yếu, khiến khả năng co bóp giảm sút rõ rệt. Khi cơ tim không còn đủ lực để bơm máu, người bệnh dễ gặp phải các triệu chứng suy tim như mệt mỏi, khó thở, phù chi dưới và có nguy cơ rối loạn nhịp tim.
• Bệnh cơ tim phì đại (Hypertrophic cardiomyopathy): Ở bệnh lý này, thành cơ tim, đặc biệt là tâm thất trái, dày lên bất thường. Sự thay đổi cấu trúc này làm cản trở dòng máu lưu thông, khiến tim phải hoạt động nhiều hơn bình thường. Người bệnh có thể cảm thấy tức ngực, chóng mặt, khó thở khi gắng sức và có nguy cơ cao bị đột tử do tim.
• Bệnh cơ tim hạn chế (Restrictive cardiomyopathy): Đây là tình trạng cơ tim trở nên cứng, kém đàn hồi, khiến tim khó giãn nở để nhận máu. Hậu quả là lượng máu đổ về tim giảm, gây ứ trệ tuần hoàn. Người bệnh thường bị phù, khó thở, gan to và mệt mỏi kéo dài.
• Viêm cơ tim (Myocarditis): Viêm cơ tim thường do virus, vi khuẩn hoặc rối loạn miễn dịch gây ra. Tình trạng viêm khiến các tế bào cơ tim bị tổn thương, ảnh hưởng đến khả năng co bóp và dẫn truyền xung điện. Viêm cơ tim có thể tiến triển âm thầm nhưng cũng có trường hợp gây suy tim cấp tính, rối loạn nhịp tim nguy hiểm.
• Rối loạn nhịp tim liên quan đến cơ tim: Khi hệ thống dẫn truyền trong mô cơ tim bị ảnh hưởng, tim có thể đập quá nhanh, quá chậm hoặc không đều. Rối loạn nhịp tim khiến người bệnh cảm thấy hồi hộp, choáng váng, khó thở và trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến ngừng tim đột ngột.

Người bị bệnh cơ tim giãn có thể cảm thấy mệt mỏi và khó thở

5. Cách bảo vệ và chăm sóc mô cơ tim

Để bảo vệ mô cơ tim và duy trì sức khỏe tim mạch, trước hết bạn cần xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý. Cụ thể: 

• Hạn chế muối và đường: Ăn quá nhiều muối dễ gây tăng huyết áp, trong khi đường dư thừa làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường, những yếu tố gây hại cho cơ tim.
• Giảm chất béo bão hòa: Các loại mỡ xấu có nhiều trong đồ chiên rán, thức ăn nhanh, nội tạng động vật có thể làm xơ vữa động mạch, tăng gánh nặng cho tim.
• Tăng cường rau xanh và trái cây: Cung cấp vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào cơ tim khỏi tổn thương.
• Bổ sung cá béo giàu omega-3: Cá hồi, cá thu, cá mòi giúp giảm mỡ máu, hạn chế viêm và tăng cường sức khỏe tim mạch.
• Uống đủ nước: Giúp máu lưu thông tốt hơn, hỗ trợ hoạt động ổn định của tim.

Tăng cường rau xanh và trái cây giúp bảo vệ và chăm sóc hệ cơ tim khỏe mạnh

Việc nắm rõ cấu tạo, chức năng, các bệnh lý thường gặp và cách bảo vệ mô cơ tim không chỉ giúp bạn hiểu hơn về vai trò quan trọng của cơ quan này, mà còn chủ động trong việc phòng ngừa bệnh tật. Để duy trì một trái tim khỏe mạnh, bạn hãy bắt đầu từ chế độ dinh dưỡng khoa học, luyện tập đều đặn, khám sức khỏe định kỳ và xây dựng lối sống lành mạnh.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc liên quan, hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe tim mạch, có thể liên hệ Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp nhanh chóng và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.