1. Loạn thị là gì?

Loạn thị (astigmatism) là tình trạng giác mạc hoặc thuỷ tinh thể có độ cong không đều, khiến các tia sáng không hội tụ tại một điểm trên võng mạc mà thành nhiều tiêu điểm, dẫn đến hình ảnh nhìn thấy bị mờ hoặc méo. Nguyên nhân chính thường là do giác mạc hoặc thủy tinh thể có độ cong không đều, làm ánh sáng bị khúc xạ lệch khi đi vào mắt.

Loạn thị có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và thường đi kèm với các tật khúc xạ khác như cận thị hoặc viễn thị. Người bị loạn thị thường gặp khó khăn khi nhìn các chi tiết nhỏ, đọc chữ hay quan sát vật ở xa, đồng thời dễ bị mỏi mắt, nhức đầu nếu mắt phải điều tiết lâu. Các loại loạn thị phổ biến gồm:

• Loạn thị đơn giản: Một trục mắt bị cận hoặc viễn, trục còn lại bình thường.
• Loạn thị hỗn hợp: Một trục cận, trục kia viễn.
• Loạn thị phức tạp: Thường do chấn thương, bệnh lý giác mạc hoặc sau phẫu thuật mắt.

Loạn thị khiến hình ảnh nhìn thấy bị mờ hoặc méo

2. Tại sao bị loạn thị? 

Loạn thị xảy ra khi giác mạc hoặc thủy tinh thể không có hình dạng đều, khiến ánh sáng đi vào mắt bị khúc xạ lệch và không hội tụ chính xác trên võng mạc. Đây là nguyên nhân cơ bản dẫn đến thị lực mờ hoặc hình ảnh bị méo ở người mắc loạn thị. Một số nguyên nhân phổ biến khiến mắt bị loạn thị bao gồm:

Yếu tố bẩm sinh 

Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến mắt bị loạn thị là yếu tố bẩm sinh. Nhiều người sinh ra đã có giác mạc hoặc thủy tinh thể không đều, làm ánh sáng đi vào mắt bị khúc xạ lệch. Ngoài ra, di truyền từ bố mẹ cũng đóng vai trò quan trọng, nghĩa là nếu trong gia đình có người mắc loạn thị, khả năng con cái bị loạn thị cao hơn.

Yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt 

Loạn thị cũng có thể hình thành hoặc trở nặng do các thói quen sinh hoạt không hợp lý. Việc đọc sách, sử dụng điện thoại, máy tính hay các thiết bị điện tử quá lâu, đặc biệt trong điều kiện ánh sáng yếu, khiến mắt phải điều tiết liên tục, dẫn đến mỏi mắt và làm trầm trọng thêm tình trạng loạn thị. Tư thế ngồi học hoặc làm việc không đúng cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của giác mạc.

Tuổi tác và các bệnh lý mắt 

Tuổi tác và các bệnh lý liên quan đến mắt cũng là nguyên nhân khiến loạn thị xuất hiện hoặc nặng hơn theo thời gian. Ở người lớn tuổi, giác mạc và thủy tinh thể có thể thay đổi hình dạng do thoái hóa tự nhiên, trong khi các chấn thương mắt, viêm giác mạc hoặc phẫu thuật trước đó cũng có thể gây ra loạn thị thứ phát. 

Ngoài ra, sự kết hợp với các tật khúc xạ khác như cận thị hoặc viễn thị cũng làm tăng nguy cơ mắc loạn thị.

3. Dấu hiệu nhận biết loạn thị

Ngoài việc nắm rõ tại sao bị loạn thị, việc nhận biết sớm các dấu hiệu của tật khúc xạ này là rất quan trọng để bảo vệ thị lực. Loạn thị thường phát triển từ từ, vì vậy nhiều người khó nhận ra ngay. Tuy nhiên, một số dấu hiệu điển hình có thể giúp bạn phát hiện sớm:

Hình ảnh mờ hoặc méo 

Người bị loạn thị thường thấy hình ảnh không rõ nét hoặc bị méo, đặc biệt khi quan sát các vật thể ở xa hoặc chi tiết nhỏ. Hiện tượng này xảy ra do ánh sáng không hội tụ chính xác trên võng mạc, khiến mắt không thể nhìn rõ các chi tiết.

Mỏi mắt và nhức đầu 

Khi mắt phải điều tiết liên tục để nhìn rõ, đặc biệt khi đọc sách, sử dụng điện thoại hay làm việc lâu trên máy tính, người bị loạn thị dễ bị mỏi mắt và nhức đầu. Đây là một trong những dấu hiệu nhận biết loạn thị sớm và thường xuất hiện vào cuối ngày hoặc sau các hoạt động đòi hỏi mắt tập trung cao.

Người loạn thị thường bị mỏi mắt và nhức đầu khi đọc sách hay sử dụng điện thoại

Khó khăn khi lái xe hoặc quan sát trong ánh sáng yếu

Loạn thị cũng ảnh hưởng đến khả năng quan sát trong điều kiện ánh sáng yếu, khiến việc lái xe, đi đường vào ban đêm hoặc quan sát vật thể từ xa gặp nhiều khó khăn. Hình ảnh mờ và sự biến dạng ánh sáng khiến mắt phải điều tiết nhiều hơn, làm tăng nguy cơ mỏi mắt và căng thẳng thị lực.

Các đường thẳng hoặc cạnh vật thể bị cong, nghiêng

Một dấu hiệu đặc trưng khác của loạn thị là khi nhìn các đường thẳng hoặc cạnh của vật thể, chúng có thể xuất hiện cong, nghiêng hoặc lệch so với thực tế. Hiện tượng này dễ nhận thấy khi quan sát cửa sổ, đường kẻ trên bảng hay các vật thể có cạnh rõ ràng. 

4. Cách khắc phục loạn thị

Để khắc phục loạn thị, có nhiều phương pháp khác nhau tùy vào mức độ tật khúc xạ, độ tuổi và nhu cầu của từng người. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp sẽ giúp cải thiện thị lực, giảm các triệu chứng mỏi mắt, nhức đầu và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Sử dụng kính điều chỉnh 

Sử dụng kính là phương pháp phổ biến và an toàn nhất để khắc phục loạn thị. Kính cận loạn thị hoặc kính áp tròng toric giúp ánh sáng hội tụ đúng trên võng mạc, cải thiện thị lực ngay lập tức. Người dùng nên đo mắt định kỳ và lựa chọn loại kính phù hợp để duy trì hiệu quả lâu dài.

Phẫu thuật khúc xạ 

Đối với những người loạn thị nặng hoặc không muốn phụ thuộc vào kính, phẫu thuật khúc xạ là giải pháp hiệu quả. Các phương pháp phổ biến như LASIK, PRK hay các kỹ thuật điều chỉnh giác mạc khác giúp thay đổi hình dạng giác mạc, đưa ánh sáng đi đúng vị trí trên võng mạc. Tuy nhiên, phương pháp này cần được bác sĩ chuyên khoa đánh giá kỹ lưỡng về sức khỏe mắt, độ tuổi và mức độ loạn thị trước khi thực hiện.

Thói quen sinh hoạt hỗ trợ mắt

Ngoài kính và phẫu thuật, duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh cũng góp phần khắc phục loạn thị và bảo vệ mắt. Bạn nên nghỉ ngơi hợp lý khi làm việc với màn hình, thực hiện các bài tập cho mắt như nhìn xa, xoay mắt hoặc chớp mắt đều đặn. Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A, C, E và omega-3 cũng giúp củng cố giác mạc và duy trì thị lực ổn định.

5. Lời khuyên giúp phòng ngừa loạn thị

Ngăn ngừa loạn thị sớm giúp bảo vệ thị lực và hạn chế tiến triển tật khúc xạ theo thời gian. Một số lời khuyên quan trọng bạn nên thực hiện bao gồm:

• Kiểm tra mắt định kỳ: Đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên, việc khám mắt định kỳ giúp phát hiện sớm các tật khúc xạ, bao gồm loạn thị, từ đó có hướng điều chỉnh kịp thời.
• Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử quá lâu: Nhìn màn hình máy tính, điện thoại hay tivi liên tục trong thời gian dài sẽ khiến mắt phải điều tiết nhiều, làm tăng nguy cơ loạn thị.
• Giữ khoảng cách hợp lý khi đọc sách hoặc dùng thiết bị: Duy trì khoảng cách từ mắt đến sách hoặc màn hình khoảng 30 - 40 cm, đồng thời ngồi thẳng lưng và giữ tư thế đúng.
• Sử dụng ánh sáng đầy đủ: Học tập và làm việc trong điều kiện ánh sáng tốt, tránh ánh sáng quá yếu hoặc chói trực tiếp vào mắt.
• Thực hiện các bài tập cho mắt: Thỉnh thoảng nhìn xa, xoay mắt hoặc nhắm mắt thư giãn giúp giảm áp lực cho mắt.
• Dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A, C, E, kẽm và omega-3 giúp củng cố giác mạc và duy trì thị lực khỏe mạnh.

Bạn nên kiểm tra mắt định kỳ để phát hiện sớm các tật khúc xạ

6. Khi nào cần đi khám bác sĩ? 

Việc nhận biết khi nào cần đi khám bác sĩ giúp bạn phát hiện và điều trị loạn thị kịp thời, tránh ảnh hưởng lâu dài đến thị lực. Bạn nên đi kiểm tra mắt ngay nếu xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu sau:

• Thị lực giảm rõ rệt: Hình ảnh nhìn thấy bị mờ hoặc méo liên tục, không cải thiện dù đã nghỉ ngơi hoặc điều chỉnh ánh sáng.
• Mỏi mắt và nhức đầu kéo dài: Các cơn đau mắt hoặc nhức đầu xuất hiện thường xuyên, đặc biệt sau khi đọc sách, sử dụng điện thoại hay làm việc trước màn hình.
• Khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày: Gặp trở ngại khi lái xe, quan sát trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc nhận biết chi tiết vật thể không rõ ràng.
• Xuất hiện các triệu chứng khác: Như đỏ mắt, chảy nước mắt, hoặc cảm giác khó chịu kéo dài ở mắt.
• Không cải thiện dù đã sử dụng kính: Nếu kính cận hoặc kính loạn thị không còn hiệu quả, thị lực vẫn mờ hoặc méo, cần đi khám để điều chỉnh phương pháp phù hợp.

Loạn thị là tật khúc xạ phổ biến, có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời. Việc hiểu rõ tại sao bị loạn thị, nhận biết các dấu hiệu, áp dụng cách khắc phục phù hợp và duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh sẽ giúp bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh lâu dài. 

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc liên quan, hoặc nhu cầu thăm khám mắt định kỳ, hãy liên hệ Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp nhanh chóng và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.