1. Thế nào là tay chân miệng độ 1?

tay chân miệng là bệnh lý dễ gặp ở trẻ nhỏ. Việc nắm rõ triệu chứng khi bệnh mới tiến triển ở cấp độ 1 sẽ giúp ba mẹ chủ động hơn trong việc chăm sóc, phòng ngừa tối đa biến chứng cho trẻ. 

1.1. Triệu chứng nhận biết

Ở cấp độ 1, bệnh tay chân miệng thường tiến triển theo 4 giai đoạn nhỏ, cụ thể là:

• Giai đoạn ủ bệnh: Virus bắt đầu xâm nhập gây bệnh cho cơ thể. Thời gian ủ bệnh có xu hướng kéo dài từ 3 đến 7 ngày. Ở giai đoạn đầu, cơ thể thường chưa biểu hiện triệu chứng và trẻ vẫn sinh hoạt bình thường. 
• Giai đoạn khởi phát: Trẻ có dấu hiệu lên cơn sốt nhẹ kèm theo đó là triệu chứng mệt mỏi, hay quấy khóc, đau họng, bỏ ăn. Giai đoạn khởi phát kéo dài trong khoảng 1 đến 2 ngày. 
• Giai đoạn toàn phát: Triệu chứng đặc trưng xuất hiện trong giai đoạn này là phát ban dạng phỏng nước, vùng miệng bị lở loét. Trong đó, phỏng nước thường tập trung tại bàn tay hoặc bàn chân, mông và đầu gối. Còn vết lở loét lại xuất hiện nhiều tại vùng vòm miệng, phía trong má, phần đầu lưỡi hoặc phía trong nướu. Giai đoạn này dễ xuất hiện các biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp,... thường từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 5 của bệnh. 
• Giai đoạn phục hồi: Nếu được chăm sóc phù hợp, trẻ có thể phục hồi sau khoảng 1 tuần. Khi đó, triệu chứng bệnh thường có xu hướng thuyên giảm, các vết lở loét đã dần đóng vảy. 

Trong giai đoạn toàn phát, trẻ thường bị lở loét miệng

1.2. Mức độ nguy hiểm 

Thực tế, bệnh lý chân tay miệng được chia thành 4 cấp độ, từ nhẹ đến nặng. Đặc điểm cơ bản của các cấp độ bệnh như sau:

• Cấp độ 1: Bệnh có biểu hiện nhẹ, thường chỉ có các vết loét miệng và mụn nước trên tay, chân, mông, gối. Cấp độ này có sốt nhẹ.
• Cấp độ 2: Cấp độ này được chia thành 2a và 2b. Độ 2a có thể có giật mình, rung giật cơ hoặc sốt cao kéo dài trên 39 độ C. Độ 2b là tình trạng nguy hiểm, trẻ có thể có các dấu hiệu yếu chi, liệt chi, rung giật nhãn cầu, khó nói,... cần nhập viện và điều trị chuyên sâu. 
• Cấp độ 3: Bệnh gây biến chứng nặng, ảnh hưởng đến hệ thần kinh, tuần hoàn và hô hấp, mạch đập nhanh trên 170 lần/phút. 
• Cấp độ 4: Đây là mức độ nặng nhất, có thể gây sốc, phù phổi cấp, tím tái, ngưng thở, hoặc tử vong, trẻ cần được can thiệp y tế ngay. 

Trong phần lớn trường hợp, bệnh tay chân miệng độ 1 thường không gây nguy hiểm. Lúc này, trẻ thường chỉ cần được chăm sóc, theo dõi tại nhà. Sau 7 đến 10 ngày, trẻ sẽ dần phục hồi. 

Mặc dù vậy, nếu ba mẹ không chú ý chăm sóc đúng cách, bệnh vẫn có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho trẻ. Trường hợp nhận thấy trẻ sốt cao liên tục trên 2 ngày, cơ thể tím tái, tim đập nhanh,... ba mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế thăm khám. 

2. Trẻ bị tay chân miệng độ 1 có phải dùng thuốc không?

Hiện nay, bệnh tay chân miệng chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chỉ điều trị hỗ trợ (không dùng kháng sinh khi không có bội nhiễm). Trẻ cần được theo dõi sát và phát hiện sớm, điều trị các biến chứng đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ, nâng cao thể trạng. 

Thực tế, trẻ bị tay chân miệng độ 1 vẫn có thể phải dùng thuốc

Trong phần lớn trường hợp, trẻ bị tay chân miệng cấp độ 1 chỉ cần nghỉ ngơi, chăm sóc hỗ trợ cải thiện sức đề kháng. Tuy nhiên, nếu trẻ lên cơn sốt, đau nhức tại chỗ, ba mẹ nên cho trẻ đi khám để được hướng dẫn dùng thuốc đúng cách, phòng ngừa biến chứng. 

3. Các loại thuốc điều trị tay chân miệng độ 1

Sau đây là một số loại thuốc điều trị tay chân miệng độ 1 có thể được chỉ định: 

3.1. Thuốc hạ sốt, giảm đau

Trường hợp chưa xuất hiện dấu hiệu bội nhiễm, trẻ bị tay chân miệng không cần điều trị bằng kháng sinh. Nếu thân nhiệt tăng trên 38.5 độ C, trẻ thường chỉ cần dùng thuốc giảm đau, hạ sốt như Paracetamol, Ibuprofen. Trong đó, liều dùng hai loại thuốc này phổ biến là từ 10 đến 15mg/kg/lần, tùy chỉ dẫn của bác sĩ. Trường hợp trẻ bị sốt cao, liều dùng thứ hai có thể áp dụng sau 4 đến 6 tiếng. 

Thuốc điều trị tay chân miệng độ 1 chủ yếu là thuốc giảm đau, hạ sốt

3.2. Thuốc sát khuẩn 

Những vết lở loét, bọng nước dễ bị nhiễm trùng. Lúc này, trẻ có thể được kê đơn sử dụng một số loại gel chứa Kamistad, Nano bạc. Các loại thuốc này thường giúp sát khuẩn, giảm đau. Ngoài ra, nước muối sinh lý NaCl 0.9%, dung dịch hoặc xịt miệng Benzydamine cũng có tác dụng sát khuẩn, thích hợp dùng cho trẻ bị tay chân miệng. 

3.3. Thuốc kháng Histamin 

Bệnh tay chân miệng thường gây ngứa ngáy. Để giảm nhẹ triệu chứng này, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc kháng Histamin như Loratadine, Cetirizine. 

Bác sĩ có thể sẽ kê thuốc kháng Histamin cho trẻ

3.4. Các loại dung dịch bù điện giải

Bên cạnh dùng thuốc hạ sốt giảm đau, thuốc sát khuẩn hay thuốc kháng Histamin, trẻ cần được bổ sung nước và điện giải. Trong đó, dung dịch uống Hydrite hoặc Oresol là những sản phẩm hỗ trợ bổ sung nước, điện giải phù hợp cho trẻ bị tay chân miệng. Tuy nhiên, trước khi sử dụng các dạng sản phẩm này, ba mẹ cần tham khảo ý kiến của bác sĩ. 

4. Lưu ý khi cho trẻ dùng thuốc 

Để quá trình dùng thuốc cho trẻ bị tay chân miệng thực sự hiệu quả, hạn chế tác dụng phụ, ba mẹ cần lưu ý:

• Không tự ý cho trẻ dùng bất kỳ loại thuốc nào khi chưa đưa trẻ đi thăm khám và được bác sĩ kê đơn. 
• Tuân thủ mọi hướng dẫn sử dụng thuốc của bác sĩ. 
• Theo dõi sát mức độ tiến triển khi cho trẻ dùng thuốc.
• Không nên để trẻ gãi mạnh, tác động vào vùng da bị lở loét. 
• Cho trẻ uống nhiều nước để phòng ngừa nguy cơ mất nước. 

Trong quá trình chăm sóc cho trẻ bị tay chân miệng, ba mẹ nên cho trẻ nghỉ ngơi, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, ưu tiên để trẻ ăn những món mềm dễ tiêu, để trẻ mặc quần áo thoáng mát. 

5. Khi nào cần đưa trẻ đến cơ sở y tế? 

Tay chân miệng độ 1 có thể tiến triển sang cấp độ 2, gây biến chứng nguy hiểm. Nếu nhận thấy triệu chứng bệnh không được kiểm soát dù đã dùng thuốc, ba mẹ cần liên hệ với bác sĩ hoặc cho trẻ đi khám ngay. Theo đó, trẻ cần được đưa đến cơ sở y tế nếu xuất hiện những triệu chứng như: 

• Sốt cao trên 39 độ C, không hạ sốt dù đã dùng thuốc hoặc cơn sốt kéo dài liên tục trên 2 ngày. 
• Có dấu hiệu khó thở, nhịp tim tăng nhanh. 
• Quấy khóc, không ngủ. 
• Tứ chi yếu, run chi, lừ đừ, trẻ đi không vững. 
• Toát mồ hôi lạnh. 
• Co giật, giật mình. 
• Rơi vào trạng thái hôn mê, không còn ý thức. 
• Tiêu chảy liên tục kèm theo triệu chứng nôn ói, tiểu ít. 

Nếu trẻ sốt cao trên 39 độ C, ba mẹ nên cho trẻ đi khám

Dễ thấy rằng các loại thuốc điều trị tay chân miệng độ 1 chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng, phòng ngừa tối đa biến chứng nguy hiểm. Khi cho trẻ dùng thuốc, ba mẹ cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ. Tốt nhất, ba mẹ nên cho trẻ đi thăm khám khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh tại các cơ sở y tế uy tín như chuyên khoa Nhi thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC để bác sĩ kiểm tra và chỉ định sử dụng loại thuốc phù hợp. Nếu cần đặt lịch khám theo yêu cầu, Quý khách vui lòng liên hệ hotline 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được tư vấn, hỗ trợ thêm.