Key: hạt mã tiền

Tít: Hạt mã tiền và những lưu ý sử dụng để tránh ngộ độc

Hạt mã tiền có nhiều lợi ích đối với sức khỏe nhưng lại có độc tính cao. Nếu không biết cách sử dụng có thể gây nguy hiểm, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Dưới đây sẽ là một số thông tin giúp bạn hiểu hơn về vị thuốc này và một số lưu ý quan trọng khi sử dụng.

1. Một số thông tin cơ bản về hạt mã tiền

- Cây mã tiền có rất nhiều tên gọi khác nhau, chẳng hạn như cây củ chi, cây phan mộc miết,... Loại cây này thường xuất hiện nhiều ở các vùng núi ở nước ta. Đây là loại cây thân gỗ, chiều cao trung bình của nó là từ 5 đến 12m, một số cây có thể cao tới 25m. Vỏ cây thường có màu xám trắng. Lá đơn và mọc đối xứng. Cây ra hoa ở nách lá đầu cành. Hoa có màu trắng hoặc vàng nhạt và mùi rất thơm. Quả mã tiền hình cầu, mỗi quả có thể cho từ 1 đến 5 hạt.

Hạt mã tiền được dùng làm thuốc

- Cách thu hái: Phần dùng để làm thuốc của cây mã tiền chính là hạt mã tiền. Thời gian thu hoạch là vào mùa đông. Những quả mã tiền đã già và chín sẽ được thu hái. Sau đó bổ quả ra để lấy hạt. Không lấy những hạt lép, non hay bị đen ruột. Khi đã lựa chọn được những loại hạt chất lượng sẽ mang hạt đi phơi nắng hay sấy khô ở nhiệt độ từ 50 - 60 độ C.

- Cách bảo quản: Hạt mã tiền rất dễ hút ẩm và bị sâu mọt. Chính vì thế, cần bảo quản loại hạt này ở những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh để ánh nắng chiếu trực tiếp vào hạt và tránh mối mọt.

- Hạt mã tiền rất tốt nhưng cũng có chứa nhiều chất độc hại. Hạt mã tiền sống được xếp vào nhóm độc bảng A và hạt mã tiền đã qua bào chế được xếp trong nhóm độc bảng B.

2. Hạt mã tiền có công dụng gì?

- Trong y học hiện đại, hạt mã tiền có những tác dụng như sau:

+ Kích thích hệ thần kinh khi sử dụng một liều nhỏ. Nhưng nếu dùng liều cao có thể gây co giật.

+ Kích thích tiết dịch vị và thúc đẩy tốc độ chuyển hóa. Tuy nhiên dùng hạt mã tiền sống lại có thể gây ra tình trạng rối loạn tiêu hóa.

+ Strychnine trong loại hạt này có thể làm tăng hưng phấn trung khu thần kinh. Nếu dùng liều quá cao có thể gây ngộ độc, gây nguy hiểm đến sức khỏe, thậm chí dẫn đến tử vong.

+ Giảm ho, trừ đờm.

Với những tác dụng như trên, hạt mã tiền được sử dụng như một loại thuốc kích thích thần kinh và tăng cường sức mạnh của cơ, điều trị chứng tê liệt, tăng phản xạ của tủy, giảm nhu động ruột,...

Hạt mã tiền có vị đắng và tính hàn

- Cây mã tiền có vị đắng, tính hàn và độc tính của nó rất mạnh. Công dụng của mã tiền là giúp giảm đau nhức xương khớp, chữa đau nhức mỏi tay hay đau dây thần kinh, giảm mụn nhọt, viêm nhiễm,...

3. Một số lưu ý để tránh bị ngộ độc hạt mã tiền

- Thông thường cây mã tiền sống thường được sử dụng để ngâm rượu và xoa bóp ngoài da. Bên cạnh đó, hạt mã tiền còn được dùng dưới dạng bột, thuốc sắc hoặc được phối hợp với các loại thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị. Lưu ý chỉ nên uống lúc no và không nên uống quá liều, không uống kéo dài để tránh bị ngộ độc.

- Những trường hợp không nên dùng cây mã tiền:

+Trẻ dưới 3 tuổi

+ Bà bầu.

+ Người thường xuyên bị mất ngủ.

+ Các trường hợp suy nhược cơ thể.

+ Người mẫn cảm với các thành phần dưỡng chất của hạt mã tiền.

+ Trường hợp bị chứng di tinh.

Chóng mặt, đau đầu là biểu hiện ngộ độc hạt mã tiền

- Khi bị ngộ độc hạt mã tiền do dùng quá liều, người bệnh thường có một số biểu hiện như sau:

+ Mạch yếu, nhanh và nhỏ.

+ Chóng mặt, nôn mửa.

+ Môi giật, chảy nhiều nước dãi và nhạy cảm với ánh sáng.

+ Cứng cơ.

+ Thậm chí là tử vong.

Theo dân gian, khi bị ngộ độc hạt mã tiền, có thể dùng nhục quế để giải độc. Tuy nhiên, cách tốt nhất khi có biểu hiện ngộ độc là đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế để được cấp cứu nhanh chóng.

4. Một số bài thuốc từ hạt mã tiền

Dưới đây là một số bài thuốc từ hạt mã tiền mà bạn có thể tham khảo:

- Chữa viêm khớp và viêm khớp dạng thấp

+ Cần chuẩn bị mã tiền tử 300g kết hợp với các vị thuốc sau cam thảo, ngưu tất, nhũ hương, bạch cương tàm, thương truật, một dược, toàn yết, ma hoàng(mỗi loại cần chuẩn bị khoảng 36g).

+ Cách thực hiện như sau: Bước đầu tiên, cho mã tiền vào nồi đất, cho nước vào cùng với khoảng 300g đậu xanh để nấu lên. Ninh đến khi nào đậu xanh nứt vỏ. Lấy mã tiền và loại bỏ lớp vỏ đen bên ngoài. Sau đó thái lát và tiến hành phơi khô. Sau đó, tiếp tục cho vào nồi đất và sao cùng với cát, đến khi hạt chuyển thành màu vàng đen là được.

Nhiều người bệnh giảm đau nhức xương khớp nhờ sử dụng hạt mã tiền đúng cách

Cho một dược và nhũ hương sao lên trên miếng ngói. Sau đó, sao các vị thuốc còn lại. Tiếp đó, tán nhỏ và trộn các loại lại với nhau.

Cách sử dụng như sau: Dùng khoảng 0,5 đến 1g bột thuốc vừa bào chế được  cùng với một chút rượu. Nếu người bệnh có sức khỏe kém hoặc là người cao tuổi thì nên giảm liều dùng.

- Bài thuốc trị suy nhược cơ thể:

+ Cần chuẩn bị một số vị thuốc như sau: Mã tiền, ngô công, một dược, đương quy, nhũ hương, xuyên sơn giáp. Mỗi vị thuốc này cần chuẩn bị khoảng 30g. Ngoài ra, cần có 60g bạch truật và 60g đảng sâm mỗi.

+ Sau đó tan thuốc thành bột rồi hòa với mật và nặn thành từng viên nhỏ như hạt đỗ.

+ Cách sử dụng: Ngày uống 2 lần và mỗi lần uống khoảng 2 đến 4g. Có thể kết hợp với rượu ấm để đạt hiệu quả tốt nhất.

Những bài thuốc hạt mã tiền trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Không nên tự ý sử dụng. Trước khi sử dụng nên nhờ đến sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa. Cần sử dụng hạt mã tiền đúng cách, đúng liều lượng để phòng ngừa những tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe.

BS Vân đã duyệt